پیشگفتار
تاریخچه ی حسابداری:
حسابداری درجهان نزدیک به 6000 سال سابقه تاریخی دارد وتاریخ نخستین مدارک کشف شده حسابداری به 3600 سال قبل ازمیلادمسیح برمی گردد. پیشینه حسابداری درایران نیز به نخستین تمدنهایی برمی گرددکه دراین سرزمین پاگرفت ومدارک حسابداری به دست آمده با 25 قرن قدمت، گواه برپیشرفت این دانش درایران باستان است . درطول تاریخ روشهای حسابداری متنوع ومتعددی برای اداره ی امور حکومتی وانجام دادن فعالیتهای اقتصادی ابداع شده که در پاسخ به نیازهای زمان، سیرتحولی وتکاملی داشته است.
ممیزی املاک درتمدن ساسانی وتکامل حسابداری سیاق برای نگاهداری حساب درآمدومخارج حکومتی دردوران سلجوقیان ونگهداری حساب فعالیتهای بازرگانی به حساب سیاق نمونه های بارز وپیشرفته آن است.
بااین حال حسابداری نوین( دوطرفه) همانند بسیاری ازدانشهای کاربردی دیگر به همراه ورود فرآورده های صنعتی ورسوخ موسسات وشرکتهای خارجی به ایران راه یافت؟
اما عقب ماندگی عمومی اقتصادی،فقرعمومی، ناهماهنگی قوانین ومقررات با نیازهای جامعه، ضعف نهادهای حرفه ای وعدم ارتباط حسابداری نوین با حسابداری سنتی ایرانی ازجمله موانع عمده ای بوده است که اشاعه وپیشرفت حسابداری رادرشور مامحدودوکاربردآن رادرجهت رفع تنگناها ومشکلات اداره موسسات کاهش داده است تاآنجا که هنوز هم فواید استقرار سیستم های حسابداری متناسب وکارآمدی که بتواند بافراهم آوردن اطلاعات قابل اعتماد، صحیح وبه موقع،تصمیم گیریهای روزمره رامنطقی وبرنامه ریزی عملیات آینده راتسهیل کند که برای بسیاری از اشخاص مراجع وموسسات ناشناخته مانده است.به رغم این مشکلات بنیادی درزمینه آموزش حسابداری تلاشی بلند مدت ولی باافت صورت گرفته است که باتدریس رشته حسابداری درمدرسه دارالفنون دردهه 1930 شمسی دردوران ریاست شادروان علامه علی اکبر دهخدا آغاز وبه ایجاد رشته حسابداری دردانشگاه های وموسسات آموزش عالی درسراسر کشور منتهی گشته است.
بااین حال کوششی چشمگیر درجهت انطباق مباحث وکاربردهای حسابداری نوین با اوضاع واحوال وشرایط حاکم برجامعه ورفع نیازهای خاص واحدهای اختصاصی درایران کمتر دیده می شود.
انتشار متون درسی وکتابهای پایه ومرجع حسابداری دردهه 1320 آغاز وباکوشش های منظم وپیگیر استادانی چون شادروان حسن سجادی نژاد در دهه 1330 تداوم یافت ومعدودی ازاستادان وپژوهشگران حسابداری در دهه های بعدبردامنه وشتاب این حرکت افزودند وانتشار کتابهای متنوع ومتعدد حسابهای توسط مولفان ومترجمان مختلف به ویژه درس إلهای اخیرپیامد أین پویش علمی است.
ستایش ازتلاشگران وتلاش آنان که براین دانش که در چهارچوب عوامل محیطی کشور ازجمله: بنیادها وروابط حقوقی واشکال ومناسبات اقتصادی- اجتماعی ونیازهای واحدهای تولیدی وخدماتی واداری تاکید داشته اند.
مقدمه :
فعالیت ها ی اقتصادی که درهرکشوری به وسیله ی افراد صاحب سرمایه درقالب بنگاههای اقتصادی انجام می شود. به سه قسمت تقسیم می شود:
1-شرکت های تولیدی 2-شرکت های بازرگانی 3- شرکت های خدماتی
هریک ازاین فعالیت ها مستلزم ایجاد سیستم هایی می باشد که فعالیت اقتصادی موردنظر به صورت منطقی به کار خودادامه دهد.به طور مثال شرکت های خصوصی که فعالیت های تولیدی ویابازرگانی انجام می دهند، احتیاج به سیستم گردش اطلاعات فعالیت مربوطه وکنترل های داخلی بر امور پرسنلی وفروش وحسابداری دارند. هریک ازاین سیستم های کنترل داخلی کاربرد قسمت خاص خودرادارند. به عنوان مثال سیستم پرسنلی جهت کنترل آمدورفت پرسنل وسوابق وپرونده های مربوط به آن ها می باشد ویادرمورد حسابداری ثبت وطبقه بندی فعالیت های شرکت وگزارش های مالی برای گردانندگان بنگاههای اقتصادی جهت تجزیه وتحلیل عملکرد آن بنگاه برای اصلاح شیوه های مدیریتی جهت به حداکثر رساندن سودآوری می باشد. برای انجام عملیات روزمره یک واحد تجاری مقدارقابل توجهی ازاطلاعات عملیاتی موردنیازاست. مثلابرای هریک ازکارکنان سوابق حقوقی مشتمل برارقام استحقاقی،کسورومبالغ پرداختی نگه داری می گردد ویاکارمندان قسمت فروش نیازمند هستند بدانند که چه محصولاتی آماده برای فروش هستندوبهای تمام شده وقیمت فروش هریک به چه میزان تعیین شده است وزمانیکه محصولی به فروش می رسد لازم است،این رویداد به ثبت برسد.
*** همانطور که ملاحظه می شود مقدارزیادی ازاطلاعات حسابداری ازنوع عملیاتی است.
اطلاعات عملیاتی ارقام خام رابرای حسابداری مالی ومدیریت فراهم می کند.
هرواحدتجاری معمولا دارای سه نوع اطلاعات حسابداری می باشد:
1- اطلاعات عملیاتی که مربوط به جزئیات عملیات است.
2- اطلاعات حسابداری مدیریت که دردرون واحد تجاری برای کنترل هماهنگی وطرح ریزی مورد استفاده قرارمی گیرد.
3-اطلاعات حسابداری مالی که مورد استفاده مدیریت وگروههای ذینفع خارج ازواحدتجاری است.
تاریخچه ی شرکت:
شرکت موردنظرسوداشیمی نام داردکه درسال 1375 به ثبت رسیده واساسنامه ی آن شامل انجام کلیه فعالیت های بازرگانی مجازوتهیه وتوزیع وبه عبارت دیگر تولید مواد شیمیایی وپلیمری وبازیافت موادپلیمری می باشد، که کارخانه ی آن در نزدیکی شهریارمی باشدوتعداد50 نفر کارگر وکادراداری درآن مشغول کارند، مساحت این کارخانه حدود000/3 متر مربع می باشد که ازچندین سوله که به عنوان کارخانه وانبارمواداولیه وکالاهای ساخته شده است.
درداخل یکی ازاین سوله ها 4 دستگاه ماشین تزریق مواد پلاستیک و پلیمر ی باظرفیت های مختلف قرار داردودرسوله ای دیگر چندین دستگاه اکسترودر قراردارد.
دریکی دیگر ازاین سوله ها به صورت دوطبقه ساخته شده است،قسمت اموراداری وسرپرستی ومدیریت کارخانه وجوددارد وبخش دیگر سوله ای که انبار قسمت تولید بوده وکالاهای ساخته شده به آن جا منتقل می شود، درسوله ای دیگر انبار مواداولیه وجوددارد که کلیه مواد اولیه موردنیاز قسمت تولید درآنجاقراردارد. ضمنا این شرکت دارای یک دفتر مرکزی بوده که درتهران واقع شده است که درآن جا امورمالی واداری وتدارکات وترخیص وفروش وجودداردکه هریک ازقسمت های مختلفی تشکیل شده است.
- معمولا اکثر کارخانه های تولیدی که درخارج ازتهران واقع شده اند دفتر مرکزی درداخل تهران دارند که مسئولیت قسمت بازرگانی برعهده ی آن ها می باشد.
الف: بخش های مختلف قسمت تولیدی:
1- کارخانه:
1-1 خط تولید 1 دستگاه تزریق:
درقسمت تولید دستگاههای تزریق پلاستیک قراردارند، که تولیدات مختلفی انجام می دهند و براساس نوع قالب هایی که به دستگاه تزریق متصل می شوند،می تواند وسعت کالاهای تولیدی وتنوع آن ها راافزایش دادولی درحال حاضر باتوجه به تقاضای کم بازار وشرکت های دولتی متقاضی، تولیدات این کارخانه محدود به بست های مخابراتی هستند که به وسیله ی آن ها کابل های مخابرات برروی دیوارهای شهر نسب می شودکه شامل سه قسمت می باشد:
1 قسمت پایه
2 قسمت روکش ودوعددپیچ، که همگی ازموادپلیمری به نام پلی آمید (که به صورت گرانول برای
تولید استفاده می شود) ساخته می شودوهمچنین ازدیگر تولیدات شرکت، سبدهای یک بارمصرف می باشد که مورد استفاده ی آن برای میوه های صادراتی وجابه جایی میوه ها درداخل کشوراست، تولید می شود ومواداولیه مصرفی برای آنها پلی پروپلین یابه اصطلاح(p.p) نامیده می شود.بست های تولید شده دربسته های 000/1 تایی درداخل جعبه قرارمی گیرندوسپس به انبارکالای آماده برای فروش منتقل می شوند.
2-1 خط تولید2دستگاه اکسترودر
دراین قسمت ضایعات حاصل ازتولید که اصطلاحا راهگاه نامیده می شوند وشکل های نامتفاوتی دارند،که باشکل فیزیکی موجودقابلاستفاده به عنوان مواد اولیه نمی باشندوناگزیر بایستی به صورت گرانول(دانه بندی) دربیایند، بازیافت می شوند تابتوانند دوباره مورد استفاده قرارگیرند وازمسیرهای قیف مانند دستگاههای تزریق عبورکنند وبه چرخه ی تولید بازگردند
لذاآن ها رادرآسیاب به قطعات کوچک تبدیل کرده ودردستگاه اکسترودرقرارمی دهند تاچرخه ی تولید آن ادامه پیداکند.
دستگاه اکسترودردستگاهی است دارای سیلندرهای دراز ولوله ای شکل که درداخل آن ها المنت های مته مانند وجود داردکه این مواد رامجددا ذوب کرده وازسوراخ های انتهای اکسترودر به صورت رشته های باریک ازروی آب عبور کرده ودرانتهای دستگاه به وسیله ی کاترها برش خورده وبه شکل گرانول درمی آیند. ضمنا این دستگاه اقدام به بازیافت مواد تولید ی مستعمل که جنسآن ها ازپلی آمید می باشدمی کندوبه طریقی که فوقا توضیح داده شدبه گرونول تبدیل می شوند که ازکیفیت پایین تری نسبت به مواداولیه یا گرانول نو برخورداند که ازآن ها برای تولید کالاها با کیفیت پایین تر یادرجه دو استفاده می شود وگاهی اوقات کالای نوودرجه یک نیز باترکیب10% گرانول های ضایعاتی و90% موادنو درتولید استفاده می شوند.
گرانول های تولیدی ازظروف بزرگ به گونی های 25 کیلویی منتقل وسپس بسته بندی شده وبه انبارهای مربوطه منتقل می شوند.
2- انبار
1-2 انبارموارداولیه:
انبارموارد اولیه که شامل مواد اولیه مورد مصرف درخط تولید تزریق می باشدکه به صور ت گرانول پلی آمید(p.p) در بسته های 25 کیلویی درانبار مواد اولیه طبقه بندی می شوند وهرگونه خرید ی که قالبا صورت گرفته وبه انبار واردشده، رسید انبارآن صادر می شود ودرصورت تحویل مواداولیه به خط تولید برگه ی خروج برای آن صادر می شودوهمانگونه که درانبارمحصولات توضیح داده شدثبت موجودی ها به صورت دائمی است.
انبار مواد اولیه که برای خط تولید اکسترودرمورداستفاده قرار می گیرد. شامل راهگاههای ارسالی ازخط تولید دستگاههای تزریق بوده ویامحصولات دفرمه شده ومستعمل،کالاهایی که ازجنس پلی آمیدمی باشند درآن قرارداردکه می توانند به صورت فله ای ویابسته بندی می باشد.
2-2 انبارمحصولات تولید شده:
درقسمت انبار کلیه محصولات تولیدی روزانه رسیدانباردریافت می کنند ووارد انبار می شوندوهرگونه فروش باطی مراحلی که عبارت است از:
درخواست فروش که درقسمت فروش تنظیم ودرصورت موجود بودن عینا به حواله ی فروش تبدیل می شود وبه انبارفرستاده می شود که براساس آن انبارداراقدام به تحویل کالا براساس حواله نموده وبرگه ی خروج کالا درسه نسخه صادر می شود وبدین ترتیب همانگونه که ذکر شد ورودی های کالا به انبار با رسید انبار وخروجی های کالا ازانبارهمراه بابرگه های خروجی ثبت وربط می شوندودرنتیجه موجودی انبار بااستفاده ازروش موجودی دائمی پیوسته مشخص ومعین است ودرپایان هرسال که شمارش موجودی انجام می شود، موجودی های شمارش شده قالبا باکاردکس انبار همخوانی دارد.
اموراداری وکارگزینی:
اموراداری کارخانه متشکل از4 نفر کارمند می باشدکه درخصوص مسائل استخدامی ,امورمربوط به کارگران وپرسنل کارخانه فعالیت می کنند.
بخش های مختلف قسمت بازرگانی
1- دفتر مرکزی
دفتر مرکزی که ازقسمت های:
1- امورفروش
2-امورتدارکات وبازرگانی خارجی
3ً- اموراداری دفترمرکزی
4- امومالی وحسابداری
کلیه فعالیت های بازرگانی شامل واردات مواداولیه وکالاهای قابل فروش می باشد، که مواداولیه موردنیاز یعنی گرانول های پلی آمید(p.p) برای استفاده درخط تولیدکارخانه وارد می نمایند وکالاهایی همچون گوشی تلفن،مرکزسانترال، دستگاههای فکس وسایر کالاهای قابل فروش وارد نموده ودرانبار دفتر مرکزی متمرکز می نمایند ونسبت به فروش آن ها ازطریق نمایندگی ها تهران وشهرستان ها و یابه صورت فروش مستقیم اقدام می نماید. زمانی که کالاهای فوق الذکر ازطریق نمایندگی ها به فروش می روند علاوه برقائل شدن اعتبارکه به صورت انتقال کالابه شکل امانی باسقف اعتباری هرنماینده که از 20 تا 000/000/100 ریال درنوسان است وپس ازفروش توسط نمایندگی ها وجه آن به شرکت پرداخت می شود. اضافه برآن هرنماینده 5% فروش رابه عنوان کمیسیون ویاحق نمایندگی دریافت می نماید ونمایندگان نیز مکلفند کالاهای مورد بحث راباقیمت های مصوب به فروش برسانند