مقدمه :
پوشش انسان برای محافظت خویش از سرما و گرما، جانوران و حوادث طبیعی همواره یکی از احتیاجات اولیه و ضروری بوده است. به همین دلیل از دیرباز صنعت نساجی بعنوان یکی از اساسی ترین صنایع در میان جوامع بشری رایج بوده است.
هم اکنون مردم جهان سالانه مقدار زیادی از درآمد خود را صرف تهیه البسه
می نماید و امروزه از فنون پیشرفته ای و همچنین برای تغییر و تنوع در فرمهای گوناگون آن استفاده می شود. برای طراحی پارچه که در آن بهره گیری از کامپیوتر از امور رایج می باشد.
نساجی از قدیمی ترین صنایع کشورهای مشرق زمین بشمار می رفته است و از جمله در کشور ما در زمانهای پیشین رونقی بسزا داشته و پارچه های بافته شده در شهرهای مختلف ایران به سراسر جهان صادر شده است و تا پیش از انقلاب صنعتی نساجی نیز تحت تاثیر ماشین قرار گرفت و متاسفانه نساجی ایران توان رقابت خود را با صنایع نساجی کشورهای صنعتی از دست داد. پیشرفت تکنولوژی نساجی در چند سال گذشته به اندازه ای چشمگیر و تغییرات تکنیکی آن به قدری متنوع بوده است که می توان به جرات آنرا به عنوان دومین تحول بزرگ صنعتی در زمینه تکنولوژی و ماشین سازی بحساب آورد.
اگر اولین تحول بزرگ صنعت نساجی را در قرن نوزدهم با بکار افتادن چرخهای این صنعت توسط نیروی مکانیکی بدانیم بطور قطع اولین تحول بزرگ صنعت نساجی در اواسط قرن بیستم با ارائه روشهای جدید ریسندگی مانند تولید الیاف فیلامنت، ریسندگی اپن اند و در بافندگی ماشینهای بدون ماکو و چند فازی انجام گرفته است. دلائل تحول صنعت نساجی به غیر از مسائل اقتصادی و تکنیکی تولید به عوامل زیر بستگی داشته است:
ازدیاد سریع جمعیت قرن نوزده و بیست می باشد تا نیاز به افزایش تولید کارخانجات نساجی و در نتیجه افزایش تولید ماشین آلات نساجی بیشتر شود.
پیشرفت سریع سایر صنایع و در نتیجه کمبود کارگر و بالا رفتن دستمزد در این صنایع باعث شد کارگران صنعت نساجی به صنایع دیگر روی آورنده در این مورد تنها راه حل علمی اتوماتیک کردن ماشینها برای کم کردن نیاز به کارگر و به موازات آن افزایش تولید ماشین آلات به منظور قادر ساختن کارخانجات به پرداخت دستمزد بیشتر بود. بالا رفتن تمدن ماشین ملتها و تحول روز افزون مد در زندگی عامه مردم سبب شد تا میزان مصرف منسوجات سرانه افزایش یابد.
معرفی کلی کارخانجات ریسندگی و بافندگی مشکین دشت
کارخانجات ریسندگی و بافندگی مشکین دشت دارای وسعت 400 هکتار در سا ل
376 1تأسیس یافت و. موضوع فعالیت این کارخانه ریسندگی و بافندگی بوده که با سرمایه حدوداً 000/000/230 تومان به مرحله بهره برداری رسیده و بصورت سهامی خاص اداره می گردد. دفتر مرکزی و دفتر بازرگانی و بازاریابی کارخانه مشکین دشت در شهر کرج واقع شده است که به عملیات تولیدی و اجرایی و حسابداری کارخانه ریسندگی و بافندگی نظارت و سرپرستی و کنترل دارد.
کارخانه مشکین دشت از نظر آب و هوایی در منطقه نیمه بیابانی و معتدل قرار دارد و این شرکت دارای بیمه تأمین اجتماعی می باشد.
مساحت کارخانه ریسندگی و بافندگی مشکین دشت 400 متر مربع می باشد.
از نظر نیروی انسانی مورد نیاز کارخانه بیشتر از افراد و کارکنان آن از روستاها و شهرکهای اطراف و همجوار می باشند. کارخانه دارای یک واحد موتوری بوده که دارای 10 تا 15 دستگاه مینی بوس می باشد که برای سرویس دهی به کارگران مورد استفاده قرار می گیرند لازم به ذکر است که این واحد از سال 79 به پیمانکار واگذار گردید.
آب مصرفی کارخانه از چاه تامین می گردد و تعداد کل افراد مشغول به کار در کارخانه به دلیل خرابی اوضاع صنعت نساجی کاهش یافته است و حدوداً 120 نفر می باشند.
این .کارخانه دارای 2 سالن ریسندگی مجزا می باشد که به عنوان سالنهای ریسندگی جدید و قدیم شناخته می شوند.
ماشینهای موجود در سالن ریسندگی قدیم، قدیمی بوده و عمدتاً برای سال 1960
می باشند و ماشینهای موجود در سالن ریسندگی جدید از سال 1374 به بعد
می باشند.
لازم به ذکر است که در سالن ریسندگی جدید تولید برابر سه تن نخ 1/30 «سی یک لا» در روز است که بر مبنای نخ 1/20 حدود 5 تن می شود.
بطور میانگین کل ایام کار کرد در سال 247 روز می باشد و تقویم کاری کارخانه در اسفند ماه هر سال با همکاری مدیریت و نمایندگی کارگری « شورای کارگری» تهیه و تنظیم می گردد و به اطلاع کارکنان می رسد.
مشخصات مواد اولیه مصرفی :
مواد اولیه مورد مصرف این کارخانه، پلی استر، ویسکوز و پنبه می باشد که بسته به نیاز پروسه تولید الیاف با درصدهای مختلف با هم مخلوط می شوند.
الیاف پلی استر از شرکت پلی اکریل ایران، عربستان و کره جنوبی تهیه می شود و ویسکوز از تا یلند، اندونزی و الیاف پنبه از داخل کشور تهیه می شود.
لازم به ذکر است که برای تولید نخهایی با غرامت 1/20 و 1/30 و 1/40 در این کارخانه از مخلوط پلی استر و ویسکوز و پلی استر – پنبه ( سفید ) استفاده می شود و از پنبه نوع پست هم کلاف تهیه می کنند که برای نخ فاب فرش استفاده می شود.
همچنین باید گفت که الیاف مختلف مصنوعی نیز درجات مختلفی دارند که درمخلوط کردن یک نوع لیف مثلاً پلی استر باید از یک درجه مخلوط شوند. این درجات برای الیاف مختلف مصنوعی عبارتند از:
نیمه مات (SD)Semi DVLL
درخشان (B) Bright
درخشان سفید (BB)Bright Bleach
ممکن است روی بعضی از عدلها بجای این اصطلاحات ذکر شده از GRADE استفاده شود. که باز هم با یستی از اعداد GRADE (درجه) یکسان با هم مخلوط شدند. در عدلهای شرکت پلی اکریل اصفهان از عددی بنام «همبافت» استفاده می شود که باز هم مثل حالات ذکر شده عمل می شود اگر الیاف با درجات یکسان با هم مخطوط نشوند در ریسندگی و بافندگی مشکلی پیش نمی آید ولی در رنگرزی و تکمیل دورنگی با شیوه های مختلف را در پارچه خواهیم داشت. این درجات با اضافه کردن موادی به راکتورها در کارخانجات تولید الیاف مصنوعی تعیین می گردد.
از آنجایی که کارخانه دارای دو سالن ریسندگی و بافندگی می باشد در توضیح هر مرحله از ریسندگی ابتدا دستگاهها و روش تولید سالن I و سپس سالن II را شرح می دهیم .
حلاجی:
I ) سالن I) در این قیمت دارای دستگاههای عدل خشک کن ، عدل شکن، بازکننده و ماشین بالش می باشد که lay-ovt دستگاه ها به قرار زیر است:
حلاجی :
سیستم حلاجی در سالن قدیم به صورت تولید بالش و در سالن جدید به صورت شوت قید می باشد. در سالن قدیم قسمت حلاچی شش دستگاه تولید بالش وجود دارد که دو دستگاه آن ساخت شرکت hergeth آلمان می باشد و سال ساخت آن 1974 می باشد و مکانیزم آن در تنظیم فشار روی دو سر میله بالش از نوع پینوماتیک یا فشار هوا می باشد. ماشینهای سالن به جز نیم ساعت آخر هر شیفت در حال کار می باشند . الیاف مصنوعی در این دو ماشین بالش مخصوص پلی استر – ویسکوز می باشد که به نسبت 1 : 2 ( 33 درصد ویسکوز و 67 درصد پلی استر) مخلوط می شوند و زن یک بالش پلی استر ویکسوز محصول این ماشین حدود 25 کیلو می باشد. طول هر بالش 58 یارد ونمره آن g/m 450 ( کیلوتکسن ) و سرعت غلتک تولدی بالش m/min 8.2 می باشد . ( ور زننده کرشنر در این ماشینها در اولی 32/5 g و در دومی g36 اندازه گیری شد توسط دورسنج دیجیتالی ) .
عمل تغذیه الیاف به این دو ماشین توسط چهار واحد عدل شکن که کنار هم قرار گرفته اند انجام می شود.
تغذیه به عدل شکن ها دستی است نکته ای که لازم است گفته شود این است که اگر فرضاً از یک لیف با دو نمره مختلف تغذیه به ماشین انجام گیرد، در عدل شکن ها بطور ا توماتیک رنگ به یکی از نمرات اضافه می شود تا در مراحل بعدی ریسندگی تشخیص الیاف یکسان با نمرات مختلف از یکدیگر آسان شود که در بخش تکمیل این رنگ برطرف خواهد شد البته اضافه کردن این رنگ در بخش حلاجی سا لن جدید به طورا توماتیک انجام نمی گیرد.
بعد از تغذیه عدلها ماشینهای عدل شکن، الیاف در باسکولهای هر ماشین عدل شکن ریخته شد. و با توجه به نسبتهای تعیین شده مخلوط روی ریلی در جلوی عدل شکن ها ریخته می شود. سپس از مسیر تک غلتک شیاردار آهن ربایی عبور کرده تا ضایعات فلزی احتمالی گرفته شود. سپس از دوزننده کرشنو عبور کرده و توسط مکش هوا توسط لوله های انتقال به دوماشین بالش تغذیه می شود.
الیاف به یک آبکش در بالای ماشین بالش برخورد می کنند که ضایعات آن گرفته شده و به انبار ضابعات می روند والیاف جمع شده و وارد بخش باز کننده و مخلوط کننده ماشین بالش می شوند. سپس از غلتک عبور کرده و به زننده کرشنر سه
تغذیه ای می رسند . که بعد از آن و برخورد با آبکش به ورت لایه ای از الیاف از غلتکهای کالندی گذشته و روی غلتکهای بالش بر روی میله با لش پیچیده می شوند.
از چهار ماشین پنبه موجود در سالن حلاجی دو تای آنها دا ئما خوابیده است و دوتای دیگر معمولا به صورت یک درمیان اگر نیاز به بالش پنبه خالص بود کار
می کنند.
ماشینهای حلاجی پنبه در سال 1960 و ساخت شرکت OKK ژاپن می باشند به علت اینکه این ماشینها خیلی قدیمی بوده و استهلاک آنها بالا می باشد زمانی که یکی از حال کار است دیگر خاموش و آماده به کار است تا با خاموش کردن ماشین بالش اول تولید را ادامه دهد.
وزن هر بالش پنبه حدود 19 کیلوگرم است.
دو واحد کامل زننده و بازکننده وجود دارد که هر واحد دو ماشین بالش سمبه را تغذیه می کند.
هر واحد شامل چهار ماشین عدل شکن است که در اینجا نیز تغذیه دستی است و از باسکول استفاده نمی کنیم.
الیاف بعد از تعذیه به عدل شکن ها روی ریلی ریخته می شوند که بعد توسط حصیرهای انتقال به یک زننده و تمیز کننده تیغه ای می رسند، سپس از یک زننده و تمیز کننده پله ای با شش غلتک زننده عبور می کنند و توسط مکش هوا وارد زننده و تمیز کننده کرا یتون می شوند و بعد به یک آبکش برخورد نموده و توسط حصیرهای بال برنده و انتقال دهنده به صورت یک لایه ضخیم الیاف به یک زننده کرشنر دیگر گذشته و توسط مکش هوا به دو ماشین بالش پنبه تغذیه می شوند که در آنجا توسط یک آبکش جمع آوری شده و از روی حصیر انتقال دهنده و بعد پیانویی ها عبور کرده و به غلتک تغذیه که سرعت متغیر وارد می رسند، پیانویی ها تا یکنواختی لایه را حبس کرده و به کله قندی می رسانند که باعث سرعت متغیر غلتک می شود.
البته در ماشینهای بالش الیاف مصنوعی هم سرعت غلتک تغذیه متغیر است ولی پیانویی و کله قندی نداریم بلکه یک مکانیزم فشار روغنی داریم که روی غلتک تغذیه آن اثر دارد.
در ماشین بالش پنبه، لایه الیاف بعد از غلتک تغذیه از یک زننده کرشنر و سپس آبکش و دوباره از یک زننده کرشنر دیگر و آبکش بعد از آن عبور کرده و با گذشتن از غلتکهای کالندی توسط غلتکهای بالش روی میله بالش پیچیده می شود، دستگاههای حلاجی هر پنج شنبه صبح از ساعت 9 الی 11 متوقف شده و سروس
می شوند که شامل تمیز کردن داخل ماشین خصوصاً آبکشها و اطراف حصیرهای تغذیه و انتقال دهنده و روغنکاری بخشها می شود، همچنین عمل بادگیری کف سالن و روی ماشینها و روغنکاری آنها در طول هفته انجام می گیرد.
تعمیرات اساسی در تعطیلات تابستانی و یا هرگاه که لازم باشد انجام می گیرد، همراه با عدل ضایعات فتیله نرم محصول کاردینگ نیز به عدل شکن ها تغذیه
می شوند و ضایعات فتیله سفت که است و نیمچه نخ ها به ماشین باز کننده ضایعات در همین سالن تغذیه می شود.
این ماشین محصول شرکت OKK ژاپن می باشد و به علت اینکه سختی این ضایعات از الیاف به تنهایی بیشتر است سرعت تغذیه خیلی کم است تا سرزنهای زننده کرشنر آسیب بینند.
این ماشین شامل یک حصیر تغذیه با سرعت پائین و یک زننده کرشنر و یک آبکش است . در این دو ماشین کلاف پیچ و یک ماشین خشک کن نیز وجود دارد که خشک کن و یکی از ماشینهای کلاف پیچ در حال حاضر غیر فعالند.
دستگاه عدل خشک کن :
این دستگاه عدلهایی که دارای رطوبت بالا هستند و یا باران خورده می باشند را به رطوبت مطلوب می رساند.
عدلها را باز کرده و در انبار تغذیه می ریزند سپس به وسیله حصیر خارداری به سمت قسمت خشک کن برده می شوند. المنتهایی در این قسمت وجود دارد که بخار وارد شده به دستگاه را توسط کانالهایی گرم می کنند و توسط 3 فن بخار را به سمت آبکشها می دهند و الیاف که از روی آبکشها در حال عبور هستند خشک می شوند. ضمنا آبکشها دارای موتور هیدرولیکی برای تنظیم درجه مکش آنها می باشند.
درجه حرارت خشک کن توسط تنظیم فنها قابل تنظیم است.
در انتها الیاف به صورت باز از استفاده خارج می شوند ضمنا 1050c ماکزیمم حرارت قابل تولید آن می باشد.
دستگاه های کلاف پیچ :
این دستگاه نیمچه نخ نمره 1 را که برای یافتن فرش به کار می رود و از الیاف ضایعاتی درست می شود را به صورت کلاف در آورد، و هر بسته کیلویی 1000 تومان به فروش می رسد.
دستگاه باز کننده ضایعات:
این دستگاه ضایعات تابدار ( سخت) را توسط سیستم زننده کوچک خود باز می کند و آماده تغذیه به ماشینهای حلاجی می نماید. و غالبا این رشته الیاف برای تهیه نیمچه نخ نمره 1 استفاده می شوند.
ضایعات بهتر یا بدون تاب ( نرم ) برای تهیه نخ نمره 20Ne استفاده می شوند. اتاقک کمپرسور دارای 4 کمپرسور است که 1 عدد آن آیی می باشد و غالبا 2 عدد از آنها کار می نمایند.
تهویه :
برای ماشینهای حلاجی okk 2 کانال زیرزمینی و برای ماشینهای آلمانی 2 کانال هوایی ضایعات و گرد و غبار را به اتاقلک تهویه می برند.
در آنجا 3 فن قرار دارد که 2 فن آن دائم کار می کند و فن سوم در صورت نیاز کار می کند. در جلوی فنها صفحات توری قرار گرفته است که از ورود ضایعات به داخل فنها جلوگیری می کند و ضایعات روی توریها توسط مسئول تهویه حلاجی در مدت زمان لازم پاک می شود.
مواد آنتی استایتک :
مواد آنتی استاتیک با فرمول از پیش تعیین شده که کسی اطلاع دقیقی از آن نداشت خریداری می شد و با مخلوط کردن Lit 4 آنتی استاتیک و glit آب دارای محصول مورد نیاز برای مصرف 1 هفته می شدند.