گزارش کارآموزی لحیم کاری

تاریخچه

براساس فرمان امام خمینی، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی در بهمن ماه 1367 اختیارات و وظایف مربوط به جانبازان مربوط به جانبازان انقلاب و جنگ تحمیلی از بنیاد شهید منتزع و به بنیاد مستضعفان واگذار گردید.

در پی این فرمان کلیه تاسیسات و سرمایه‌های متعلق به بخش جانبازان در بنیاد شهید، طی مراحل مختلفی به بنیاد مستعضعفان و جانبازان انتقال یافت. در میان این تاسیسات 77 طرح، پروژه اجرایی و یا شرکت در حال بهره‌برداری نیز وجود داشت که مجموعا 43 واحد از آنها تحت پوشش واحد جدیدی با نام «گروه صنایع جانبازان» در زیر مجموعه معاونت صنایع و معادن بنیاد قرار گرفت.

واحدها و شرکت‌های یاد شده در طی سال‌های 1362 تا 1367 توسط واحد اشتغال معاونت اقتصادی بنیاد شهید انقلاب اسلامی ایجاد شده‌اند. هدف اصلی و اولیه در راه اندازی این واحدها که عموما کوچک هستند، تامین اشتغال و درآمد برای جانبازان بوده است. طرح‌ها و پروژه‌ها در سرتاسر ایران پراکنده بوده و به جز 7 استان در بقیه استان‌ها حداقل یکی از این طرح‌ها پایه گذاری شده است. در بررسی‌های انجام شده هیچ مدرک مستندی یافت نشده که برنامه معینی از جهت محدوده فعالیت این شرکت‌ها و یا سطح اشتغال مورد انتظار آنها برای جانبازان را ارائه نماید.

تمامی طرح‌های یاد شده براساس استفاده از ارز دولتی-   حداقل برای تجهیز و خرید ماشین آلات- طراحی شده‌اند. ارز مورد نیاز برای تامین مواد اولیه هم در پروژه‌های اولیه با نرخ رسمی و برای پروژه‌های متاخر با نرخ رقابتی محاسبه گردیده است. منبع اصلی تامین سرمایه ریالی این طرح‌ها نیز تبصره 3 قانون بودجه پیش بینی شده است.

اغلب طرح‌ها و پروژه‌ها در قالب شرکت‌های مستقل بر پایه قانون تجارت راه اندازی شده‌اند. طرح‌های تولید لوازم الکترونیکی همگی در قالب یک شرکت با نام «صنایع الکترونیک شاهد» قرار گرفته و سایر طرح‌ها هرکدام به تنهایی تحت پوشش یک شرکت مستقل قرار گرفته‌اند. برخی از طرح‌ها و کارگاه‌ها نیز هستند که وضعیت حقوقی آنها هنوز روشن نشده است.

پس از انتقال این شرکت‌ها به بنیاد مستضعفان، فعالیت آنها تحت پوشش گروه صنایع جانبازان که کارخود را از ابتدای سال 1368 شروع کرد، تداوم یافت. در اوایل کار گروه با مجموع 5 نفر پرسنل صرفا فعالیتهای ستادی انجام داده و وظیفه پیگیری و نظارت بر حسن انجام کار را به عهده داشت. همه کارهای اجرایی تحت پوشش شرکت‌های ثبت شده انجام می‌گرفت. کمک‌های مالی اعطایی بنیاد به شرکت‌ها هم با واسطه شرکت صنایع الکترونیک ایثار (شاهد) صورت می‌گرفت.

در ابتدای سال 1370 و همگام با تحولات ایجاد شده در تشکیلات بنیاد مستضعفان، در گروه صنایع جانبازان نیز تغییراتی صورت گرفت. نام گروه به «موسسه صنایع جانبازان» تغییر یافته و به معاونت آموزش و اشتغال بنیاد منتقل گردید. در پی این تحولات‌رای موسسه‌ساب‌های بانکی افتتاح شده و ارتباط مالی میان بنیاد و شرکت‌ها مستقیما برعهده موسسه‌قرارداده شد.‌علاوه بر‌این موسسه‌در چند‌بخش‌راسا کارهایی را به عهده گرفت.

فعالیت‌های مطالعاتی برای طراحی خطوط جدید تولید و یا تغییر خطوط موجود در دستور کار گذاشته شد. اجرای چند طرح و پروژه مستقیما زیر نظر موسسه قرار گرفت. همچنین اقداماتی هم برای بازاریابی محصولات تولید شده و خریداری ماشین آلات، تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز طرح‌ها و شرکت‌ها آغاز گردید.

به دنبال تغییرات انجام شده، فعالیت‌ها و تلاش‌ها در موسسه و شرکت‌ها به میزان قابل توجهی افزایش یافته و همگام با تامین اعتبارات بیشتر از سوی بنیاد طرح‌های فعال در مجموعه موسسه بیشتر شد. به همین ترتیب موسسه برای پاسخ گویی به وظایف جدیدی که عهده دار شده و به منظور نظارت بیشتر بر چگونگی پیشرفت کار طرح‌ها، اقدام به جذب نیروهای جدید نمود. به نحوی که تعداد پرسنل در موسسه تا پایان‌دی ماه 1370 به 38 نفر‌رسید. به همین نسبت نیروهای ستادی شاغل در شرکت ایثار نیز بیشتر شدند. (50 نفر)

در‌مجموعه سال‌های 1369 و‌به ویژه 1370 را‌می‌توان زمان‌اوج گیری‌فعالیت شرکت‌ها و تحرک گروه یا موسسه دانست. در طی این سال‌ها مجموعا در 19 کارگاه کار اجرایی با سرعت‌های مختلف شروع شده که تعدادی از آنها به مرحله بهره‌برداری رسیده‌اند.‌به این‌ترتیب با‌احتساب کارگاه‌هایی‌که در‌زمان واگذاری به بنیاد مستضعفان نیز فعال بودند، جمع شرکت‌ها و کارگاه‌های درحال تولید به 12 واحد رسیده است.

در ابتدای سال 1371 سیاست بنیاد در مورد شرکت‌های تابعه موسسه تغییر یافته و همگام با بروز تنگناهای مالی و اقتصادی در مجموعه بنیاد، کارها مجموعا محدود شده و بنابر برنامه اعلام شده فعالیتهای ساختمانی در تمامی پروژه‌ها باستثنای 7 واحد درحال بهره‌برداری متوقف گردید. متعاقب این وضعیت، موسسه و شرکت ایثار تشکیلات ستادی خود را محدود کرده و نیروهای خود را به 17 نفر در موسسه و 14 نفر در شرکت ایثار کاهش دادند. به این ترتیب در زمان تدوین گزارش‌تلاش اصلی موسسه روی سامان دهی تولید کارگاه‌های درحال بهره‌برداری و تعیین تکلیف پروژه‌های نیمه تمام متمرکز شده است.

چگونه لحیم کاری کنیم؟

رمز لحیم کاری در پاکیزگی است. هرچه وقت بیشتری برای تمیز کردن محل اتصال صرف کنید، احتمال‌این که حاصل کار خوب‌باشد بیشتر‌است. متداولترین‌علت شکستن لحیم آن است که قطعاتی که باید لحیم کاری شوند، به خوبی تمیز نشده بوده‌اند. دلیل مهم دیگر مناسب نبودن اندازه هویه یا سیم لحیم برای کار موردنظر است. اگر هویه بیش از اندازه کوچک باشد، اتصال به خوبی گرم نمی‌شود تا چسبندگی لازم ایجاد شود. اگر سیم لحیم بیش از حد ضخیم باشد و گرمای زیادی از هویه بکشد، نیز همین حالت پدید می‌آید.

در اینجا بد نیست به تفاوت دما و گرما اشاره کنیم در لحیم کاری معمولا این دو را خوب از هم تشخیص نمی‌دهند.

دما: دمای کار بیشتر هویه‌هایی که خوب طراحی شده‌اند در یک حدود معممولا بین 350 تا 500 درجه سانتیگراد است. از هویه‌هایی که در دماهای بالاتر از 500درجه سانتی گراد است یا کار می‌کنند نباید استفاده کرد، یا در صورت استفاده باید دمای آنها را کنترل کرد زیرا سر هویه به سرعت اکسید می‌شود که حاصل آن لیحم کاری بد و فرسایش بیش از حد سر هویه است. 

گرما: گرما‌شاخص مناسبتری برای نشان دادن قدرت هویه است. متاسفانه هیچ واحد پذیرفته شده‌ای برای نشان دادن گرمای هویه وجود ندارد. از لحاظ نظری، هرچه سر هویه‌بزرگتر باشد،‌مقوای گرمایی‌آن بیشتر‌است. تنها‌محدودیت، توانایی عنصر گرمایی هویه‌برای تامین‌و جبران‌گرمایی است‌که به‌قطعه کار انتقال‌یافته است. یکی‌از اشتباهات رایج در هنگام انتخاب اندازه هویه و سر آن توجه به اندازه سر، بدون در نظر گرفتن مساحت ماده اطراف محل اتصال است.

آماده شدن برای لحیم کاری:

یکی از اشتباهات متداول در هنگامی که برای اولین بار کار هویه نو یا سر هویه نو آغاز می‌شود، ناکامی در آب‌بندی سر‌هویه با قلع در‌حین گرم شدن آن است. بسیاری از مردم شکایت دارند که هویه نو آن سیم لحیم را ذوب نمی‌کند هرچند به نظر می‌رسد به اندازه کافی گرم شده است. پاسخ بسیار ساده است. در صورتی که سر هویه نوبه خوبی آب بندی نشود و این کار در فواصل منظم تکرار نشود، قشری از اکسید سطحی آن را خواهد پوشاند. این قشر لحیم را دفع می‌کند و به نظر می‌رسد هویه به اندازه کافی گرم نشده تا لحیم را ذوب کند. گاهی می‌توانید هویه را خاموش کنید، سر هویه را با اسفنج مرطوب تمیز کنید و بخت خود را دوباره بیازمایید. اما این اقدام به ندرت ثمر بخش است و تنها راه چاره، سنباده زدن سر هویه است. اگر در نتیجه سنباده زدن یا سوهان کاری به منظور آب بندی مجدد سر هویه این پوشش از بین برود دوام آن فقط به اندازه سر هویه‌های مسی استاندارد خواهد بود.

آب بندی سر هویه با قلع:

در این مرحله صبر و حوصله زیادی لازم است زیرا به محض آن که دمای سر هویه به نقطه ذوب سیم لحیم برسد، باید آن را با قلع آب بندی کنید روش آب بندی با قلع بسیار ساده و به شرح زیر است:

الف) هویه را روشن کنید تا گرم شود.

ب) اگر‌سیم لحیم معمولی مصرف می‌کنید، به سر هویه روغن لحیم بمالید. اگر از سیم لحیم روغنی استفاده می‌کنید. این کار ضرورت ندارد.

ج) سیم‌لحیم را‌روی سطح تخت سر هویه بگیرید و صبر کنید و حوصله داشته باشید.

د)پس از مدتی کوتاهی به نظر می‌رسد که ذوب لحیم شروع شده است. به محض مشاهده این وضعیت، سیم لحیم را دور سطح تخت هویه بپیچانید و مطمئن شوید که آن را خوب پوشانده است.

ه‍ ( با استفاده از اسفنج مرطوب لحیم را از روی سر هویه پاک کنید. مشاهده می‌کنید که سطح تخت سر هویه به طور یکواخت با لایه‌ای نازک از لحیم پوشانده شده است.

و) اگر مرحله (ه‍ ( را با موفقیت انجام داده‌اید، حال دوباره سیم لحیم را به سر هویه بزنید اکنون برای لحیم کاری آماده‌اید.

پس از آن که آب‌بندی را با موفقیت انجام‌دادید باید مراقب باشید که سر هویه همواره در همین وضعیت باقی بماند. هرگز اجازه ندهید که روغن لحیم جمع شود و هویه مدت‌زیادی روشن‌بماند بدون آنکه از آن استفاده کنید. در نتیجه این کار، قشری روی سر‌هویه ایجاد می‌شود که پاک‌شدنی نیست و‌فقط با سوهانکاری و، در نتیجه، تخریب پوشش سطحی سر هویه می‌توان آن را از بین برد. سر هویه را باید به طور منظم با اسفنج مرطوب پاک کرد و دوباره طبق مراحل (ه‍( و (و) آن را قلع آبندی کرد هرچه بیشتر از هویه مراقبت کنید، عمر آن طولانیتر می‌شود اگر از سیم لحیم بی روغن استفاده می‌کنید پیش از آب‌بندی دوباره سر‌هویه باید آن‌را در روغن لحیم فرو ببرید. اگر از سر هویه خوب مراقبت کنید یک سال یا بیشتر دوام می‌آورد ولی اگر از آن مراقبت نکنید یا بد استفاده کنید، عمر آن به یک روز هم نخواهد رسید.

تعویض سر هویه:

دیر یا زود، سر هویه شما فرسوده می‌شود یا تصمیم می‌گیرید از سر هویه با اندازه متفاوت‌استفاده کنید. تعویض‌سر هویه کار بسیار‌حساسی است و موفقیت در این کار، به‌نحوه مراقبت قبلی از آن بستگی دارد. خطر اصلی آن است که سر هویه روی میله یا داخل عنصر گرمایی (المنت) چسبیده باشد و گیر کند. برای جلوگیری از این اتفاق، باید، در فواصل منظم، سر هویه را جدا کرد و دوباره آن را جا زد. هرگز نباید برای جدا کردن سر هویه، هویه یا سر آن را تحت فشار قرار دهید، بلکه همیشه سر هویه را مستقیما بیرون بکشید. اگر سعی کنید سر‌هویه را بپیچانید یا خم کنید تا بیرون آید، احتمال‌دارد عنصر‌گرمایی هویه بشکند. در هویه‌هایی که سر‌هویه داخل‌عنصر گرمایی قرار می‌گیرد چسبیدن سر هویه غالبا فرجام خوشی ندارد تنها راهی که باقی می‌ماند این است که هرگاه سر هویه اکسیده شد آن را سوهان بزنید و دوباره استفاده کنید، تا‌زمانی فرا‌برسد که سر‌هویه کوتاه‌تر از‌آن شود که بتوان‌با آن کار کرد. در‌این هنگام باید هویه را دور بیندازید، در این نوع هویه اهمیت بیشتری دارد. در هویه‌هایی که سرپیچی‌دارند باز‌هم باید‌به طور‌منظم سر‌هویه را باز کرد و رزوه‌های آن را با گریس مخصوص ماننع ماسیدن پوشش داد در این مورد نیز چسبیدن سر هویه به معنای از کار افتادن زود‌هنگام هویه است. سرانجام در نوعی که سر هویه روی عنصر گرمایی قرار می‌گیرد چسبندگی معمولا مطرح نیست زیرا در این نوع هویه میله را از فولاد زنگ نزن می‌سازند و بنابراین می‌توان سر هویه را با دقت جدا کرد. پیش از استقرار سر هویه روی این نوع هویه، بد نیست با استفاده از کاغذ سنباده نرم و خیس میله فولادی را صیقل کاری کنید. با این کار قشر اکسیدی که احیانا روی میله ایجاد شده برداشته می‌شود و میله دوباره هموار و براق می‌شود. پیش از جا زدن دوباره سر هویه، اطمینان‌حاصل کنید که سر هویه‌راحت جا می‌رود و خوب کیپ می‌شود و بست نیز آن را به محور می‌فشارد، اگر بست شل باشد باید آن را تعویض کرد مگر اینکه بتوان با آن ایجاد تغییر شکل در بست آن را سفت کرد. مجسم کنید که چه اتفاقی می‌اتفد اگر بست شل باشد و سر هویه داغ روی لباستان بیفتد!

«کاربرد لحیم کاری در الکترونیک»

مهمترین کاربرد لحیم کاری در ساخت و تعمیر وسایل الکترونیکی است.

«توصیه‌هایی درمورد انتخاب تجهیزات»

هویه:

هویه چیست؟ در نظر بعضی از مردم تکه‌ای پلاستیک است که سر آن فلزی است داغ می‌شود و برای چسباندن قطعات فلزی به یکدیگر به کار می‌رود باقی به نظر می‌رسد. هویه ابزاری دقیق است و امروزه بسیاری از سازندگان هویه آن را با عایق سرامیکی (چینی) می‌سازند. هدف از این کار مناسب ساختن آن برای کار روی قطعات الکترونیکی مدرن است و بدیهی است که با چنین هویه‌ای در مقایسه با هویه‌های قدیمی‌تر باید خیلی با احتیاط رفتار کرد تا صدمه نبیند. هرگز نباید لحیم را با ضربه از سر هویه جدا کنید، هویه را زمین بیندازید آن را برای جدا کردن قطعات اهرم کنید یا در هنگام لحیم کاری بیش از حد به آن فشار بیاورید. همه این کارها سبب شکستن عایق سرامیکی و، در نتیجه، خرابی زود هنگام هویه می‌شود. سه نوع هویه وجود دارد: هویه گازی سیار، هویه قابل شارژ و هویه برقی.

هویه گازی سیار: این‌نوع هویه‌با استقبال بسیار خوبی روبرو شده است زیرا نخستین هویه‌سیار قابل‌استفاده است‌اگر کپسول گاز برای پر کردن هویه داشته باشید می‌توان مدت‌طولانی از آن استفاده کرد این نوع هویه تا توان 50 وات، برای کارهای استاندارد لحیم کاری ساخته می‌شود و بنابراین فقط برای کارهای جزئی مناسب است.

هویه قابل شارژ: این نوع هویه نخستین هویه سیاری بود که سال‌ها قبل به بازار آمد بزرگترین عیب این نوع هویه محدودیت کاربرد آن پس از هر بار شارژ کردن آن است. از لحاظ نظری پس از هربار شارژ این نوع هویه می‌توان 100 اتصال را در اغلب موارد در طی 24 ساعت لحیم کرد.

هویه برقی: این نوع هویه از انواع دیگر متداولتر است اما هویه برقی هم انواع مختلف دارد سال‌هاست که از هویه برقی استفاده می‌شود و می‌توان هویه برقی استفاده می‌شود و می‌توان هویه برقی را در انواع ارزان قیمتی که فقط برای انجام کارهای متفرقه لحیم کار در خانه، یا روی اتومبیل مناسب هستند، یا ایستگاههای لحیم کاری بسیار گران قیمت، که فقط کاربرد صنعتی دارند می‌سازند.

ولتاژ: ولتاژی که انتخاب می‌کنید به محل یا نحوه استفاده از هویه وابسته است. 220 تا 240 ولت، 100 تا 120 ولت، 24 ولت، 12 ولت که هرکدام را مختصر توضیه می‌دهیم. 

220 تا 240 ولت: در‌انگلستان، اروپا‌و بسیاری‌از کشورهای دیگر،‌این‌ولتاژ متداولترین انتخاب است و به همین سبب بیشتر هویه‌هایی که در بازار یافت می‌شود با این ولتاژ کار می‌کنند.