تاریخچه:
تاریخ عقد قرارداد این مجتمع 1344 بوده و شروع ساختمان فاز اول آن در سال 1346 می باشد. راه اندازی و ساخت فاز اول در مدت 3 سال به طول انجامید. این مجتمع به صورت سهام 50% بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی و 50% دیگر سهام متعلق به شرکت آمریکایی آلاید کمیکال بود. تا اینکه در 11 دی ماه 1352 سهام شرکت آمریکایی خریده شد و در همان سال ساختمان فاز دوم آن آغاز شد و در سال 1356 در مساحت 32 هکتار راه اندازی گردید. مجتمع پتروشیمی رازی یکی از مهمترین کارخانه های تولید کود های ازته و فسفاته و مواد شیمیایی کشور میباشد. اولین فاز واحدهای این مجتمع در سال 1349 به دنبال عملیات ساختمانی چهار ساله به بهره‌برداری رسید. به علت قدمت واحدها و صدمات وارده در جنگ تحمیلی، ظرفیت قابل حصول به میزان 2،400،000 تن رسید، انتظار است با تکمیل پروژه‌های در دست اجرا واحدهای تولیدی به ظرفیت بیش از 000،000،3 ( سه میلیون تن ) در سال برسد. این مجتمع بزرگترین تولید کننده آمونیاک، کود اوره، اسید سولفوریک و گوگرد و تنها تولید کننده اسیدفسفریک و کود دی آمونیم فسفات ( کود مخلوط فسفات و سولفات آمونیوم ) درایران میباشد فرآورده‌های مذکور علاوه بر تامین نیازهای داخلی ، سالیانه با صدور گوگرد ، آمونیاک ، اوره و اسید سولفوریک به بازارها جهانی نقش ارزنده‌ای در رفع نیازمندی‌های ارزی مجتمع و صنایع و پتروشیمی را ایفا می‌نماید.
| نام فرآورده |
ظرفیت تولید روزانه |
محصولات عمده نهایی |
| گاز متان |
110 میلیون فوت مکعب |
آمونیاک |
| گوگرد |
200 تن |
اسید سولفوریک |
| اسیدسولفوریک |
3220 تن |
اسید فسفریک |
| اسید فسفریک |
850 تن |
کود های شیمیایی دی آمونیم فسفات |
| کود شیمیایی اوره (گرانول) |
1800 تن |
کشاورزی، ملامین سازی |
| کود شیمیایی اوره (پریل) |
875 تن |
کشاورزی، ملامین سازی |
| آمونیاک |
2000 تن |
کود شیمیایی |
| کود شیمیایی دی آمونیم فسفات |
1500 تن |
کشاورزی |
| واحد های سرویس دهنده صنعتی |
|
برق، بخار و آب |
| مایعات گازی |
|
مشتقات نفتی |
| |
|
|
واحدهای جدید ( بهینه‌سازی تولید ) عملیات پروژه‌ها سال ( 1372 - 1380 ) با اهداف کاهش ضایعات زیست محیطی:
| نام واحدها |
ظرفیت اسمی |
| احداث واحد جدید تصفیه آب صنعتی |
400 متر مکعب در ساعت |
| بازسازی و نوسازی اسیدسولفوریک قدیم |
1320 تن در روز |
| بازسازی و نوسازی واحدهای آمونیاک و اوره (رسیدن به تولید اسمی) |
|
| واحد دانه‌بندی گوگرد |
1600 تن در روز |
| واحد تفکیک مایعات گازی |
10 تن در روز (ارسال به پتروشیمی بندر امام) |
| واحد زلال‌کننده آب خام ورود |
875 تن در روز (افزایش تولید) |
پتروشیمی رازی یکی از عظیم ترین کارخانه های تولیدی کودهای ازته و فسفاته و مواد شیمیایی در کشور می باشد. این مجتمع بزرگترین تولید کننده آمونیاک، کود اوره، اسید سولفوریک و گوگرد و تنها تولید کننده اسید فسفریک و کود دی آمونیوم فسفات در ایران می باشد. مواد اولیه مصرفی این مجتمع گاز ترش، خاک فسفات کلسیم ( خاک فسفات ) آب و هوا می باشد. به علت قدمت واحدها و صدمات وارده در جنگ ظرفیت تولید در حال حاضر به 2400000 تن در سال رسیده است و با تکمیل پروژه ها به خصوص آمونیاک سوم این ظرفیت به 3700000 تن در سال خواهد رسید. صدور سالانه یک میلیون و دویست هزار تن کودهای شیمیایی به مراکز توزیع در تقویت و توسعه اقتصادی کشور مفید و مؤثر می باشد.
گاز:
اصلی ترین خوراک مجتمع گاز است که از هفت حلقه چاه اختصاصی شرکت واقع در منطقه مسجد سلیمان استخراج می گردد. عمق این چاه ها به تفاوت از 3960 تا 4270 متر است که گاز مورد نیاز مجتمع را با فشاری 2200 پوند بر اینچ متر مربع تامین می نماید.
این گاز حاوی 64% متان CH4، 24% هیدروژن سولفوره H₂S، 11% گاز کربنیک است و بقیه آن را هیدروکربن های سبک تشکیل می دهد که مخلوط آن را گاز ترش می نامند. گاز ترش بعد از نم زدایی در واحد جذب آب مسجد سلیمان به وسیله یک خط لوله 20in و به طول 174km که ظرفیت آن در حال حاضر 220 میلیون فوت مکعب در روز می باشد، به مجتمع فرستاده می شود.
در پاره ای از مواقع میزان گاز مذکور جوابگوی نیاز مصرفی مجتمع نمی باشد که کمبود آن از طریق شرکت ملی گاز منطقه اهواز تامین می شود.
خاک فسفات:
ماده خام و اساسی دیگری که در مجتمع استفاده می شود، خاک فسفات است که از کشورهای نظیر مراکش، توگو و اردن تامین شده و به وسیله کشتی در اسکله اختصاصی مجتمع تخلیه می شود. منابع موجود خاک فسفات در اطراف یزد از جهت کمیت و کیفیت پاسخگوی نیاز این مجتمع نمی باشد.
آب:
مصرفی مجتمع به وسیله یک خط لوله کانال آب رسانی منطقه از رودخانه کارون واقع در 20km اهواز به مسافت 80km به سه مخزن آب مجتمع با گنجایش هر کدام 33000 متر مکعب که اخیرا" جهت افزایش ذخیره اب مورد نیاز کارخانجات مجتمع احداث شده اند به صورت ذیل مصرف می شود:
-آب صنعتی که پس از تصفیه شیمیایی و گرفتن املاح آنها جهت مصرف واحدها و دیگ های مولد بخاراستفاده می شود.
-آب آشامیدنی
-آب آتش نشانی
در ضمن بخشی از آب مورد نیاز چگالنده های واحد آمونیاک از طریق آب دریا تامین می شود که به وسیله تلمبه خانه مجهزی مشتمل بر شش دستگاه تلمبه با ظرفیت 80000 متر مکعب در روز که در کنار اسکله قرار دارد به واحد ارسال می شود.
هوا:
یکی دیگر از موادمورد نیاز مجتمع هوا می باشد که به صورت هوای ابزار دقیق و مصرف فرایندی استفاده می شود. یکی ازعناصر اصلی کودهای شیمیایی را ازت تشکیل می دهد که این عنصر مفید مستقیما" از هوا تامین می شود.
14ان ژن سولفوره مربعیاز مجتمع را با فشاری 22طقه مسجد سیلیماناستخراج می گردد.
این مجتمع با درک جهت گیری های استراتژیک شرکت ملی صنایع پتروشیمی و جهت حضور فعال در بازارهای جهانی خط مشی خود را براساس استانداردهای کیفیت، محیط زیست و بهداشت ایمنی برنامه ریزی نمود که با تلاش و همت مسؤولین و پرسنل مجتمع و پس از طی مراحل لازم، در مهرماه1381 موفق به اخذ استانداردهای کیفیت ( ایزو
9001 )، تضمین کیفیت ( ایزو 14001 ) محیط زیست و بهداشت ایمنی ( OGSAS ) 18001 برای کلیه واحدهای این مجتمع از شرکت SGS گردید. هدف از تأسیس شرکت سهامی پتروشیمی رازی، تولید کودهای شیمیایی اوره و دی آمونیوم فسفات جهت کشاورزات کشورمان بوده است. برای این منظور فرآورده های مورد نیاز شیمیایی هم چون گوگرد – گاز متان- اسید سولفوریک – اسید فسفریک – آمونیاک و گاز کربنیک در این مجتمع تولید می شود. خوراک عمده برای تولید این محصولات شیمیایی در مجتمع گاز ترش است که از 6 حلقه چاه (این نوع گاز) در ارتفاعات شهرستان مسجد سلیمان استخراج گردیده و پس از عملیات نم زدایی در واحد جذب آب واقع در این منطقه، توسط خط لوله 174 کیلومتری و با تمهیدات خاص ایمنی به کارخانجات این شرکت ارسال می گردد. این گاز ابتدا ( در واحد تفکیک ) مایعات گازی آن جدا شده و سپس به سه واحد پالایش گاز و بازیافت گوگرد هدایت می گردد.