مقدمه
اینجانب کار آموز کارشناس رسمی دادگستری رشته راه و ساختمان در طی یک سال دوره کارآموزی زیر نظر کارشناس راهنما جناب آقای مهندس مطلب زاده با پرونده های مختلفی که منجر به کارشناسی شده بودند آشنا شده و نظریه های متعدد کارشناسی را مطالعه کرده و از تجربه های ارزنده کارشناس محترم راهنما استفاده نمودم. از مهمترین مواردی که در مدت یک سال دوره کارآموزی تحصیل شده به شرح زیر است:
عناوین کارشناسی
1-کارشناس خبره محلی: این اشخاص احتمالاً تحصیلاتی نداشته باشند ولی اطلاعات آنها در موارد خاص نسبت به دیگران بیشتر است که قضات محترم در آن موارد از این افراد به عنوان کارشناس خبره محلی استفاده می کنند.
2-کارشناس خبره: این اشخاص تحصیلات دانشگاهی دارند ولی پروانه کارشناس رسمی ندارند. قضات محترم به خاطر تخصص این افراد در رشته مشخص از آنها به عنوان کارشناس خبره استفاده می کنند.
3-کارشناس دادگستری: این اشخاص تحصیلات دانشگاهی دارند ولی فاقد پروانه کارشناسی هستند دادگستری تخصص و عملکرد آنها را تأیید کرده و به آنها مجوز صادر می کند تا در صورت لزوم از آنها استفاده نماید.
4-کارشناس ادارات: این اشخاص کارمند بوده و توسط اداره به آنها مجوز کارشناسی صادرمی گردد تا بتوانند فقط در امورات اداری خویش کارشناسی نمایند.
5-کارشناس نظام مهندسی: این اشخاص مهندسین عضو سازمان نظام مهندسی هستند که پس از اخذ پایه لازم و سپری نمودن دوره های مختلف تخصصی در صورت نبود کارشناسی رسمی دادگستری قضات محترم از این افراد در تخصص خودشان استفاده می کنند.
6-کارشناس ماده 187: این اشخاص دارای تحصیلات دانشگاهی هستند که پس از قبولی در آزمون ورودی کارشناسی رسمی قوه قضائیه پروانه کارشناسی رسمی قوه قضائیه دریافت می نمایند که قضات محترم در امورات کارشناسی از این افراد استفاده می کنند.
7-کارشناس رسمی دادگستری: این اشخاص دارای تحصیلات دانشگاهی هستند که پس از کسب سابقه کار لازم در آزمون ورودی کارشناس رسمی دادگستری شرکت کرده و بعد از قبولی و سپری نمودن دوره کارآموزی و مراسم سوگند پروانه کارشناسی رسمی اخذ می نمایند که در محاکم قضائی در درجه اول از این ردیف کارشناسان استفاده می شود و در صورت نبود از کارشناسان دیگر ذکر شده دعوت می شود.
نحوه ارجاع کار به کارشناس
اکثر قرارهای کارشناسی با عنوان ابلاغیه به کارشناس داده می شود که در آن شماره کلاسه پرونده، طرفین دعوی، زمان قرار و شعبه رسیدگی کننده مشخص است.
دعوت نامه
1-ابلاغیه: برگه ای است که در آیین دادرسی مدنی و در امور حقوقی مصداق دارد.
الف)ابلاغ واقعی: برگه ای است که به اشخاص حقیقی و شخصی که مخاطب هستند تحویل داده می شود.
ب)ابلاغ: برگه ای است که به مخاطبین حقوقی تحویل داده می شود.
ج)ابلاغ قانونی: ابلاغی است که مفاد آن به طریق غیر از تحویل به مخاطب به اطلاع وی رسانده می شود.
2-اخطاریه: برگه ای است متضمن اینکه شخص به جلسه دادرسی در وقت ومهلت معین فراخوانده می شود چه خواهان باشد چه خوانده.
3-احضاریه: در آیین دادرسی کیفری و در امور کیفری برای متهمین و شاکی و شهود مصداق دارد.
4-اظهار نامه: هر کسی می تواند قبل از تقدیم دادخواست حق خود را به وسیله اظهار نامه از دیگری مطالبه نماید مشروط بر اینکه موعد مطالبه رسیده باشد.
5-پیام تلفنی: در پرونده های کیفری نظر به ضرورت امر، قاضی رسیدگی کننده می تواند دستور دهد در وقت فوق العاده طرفین پرونده در جلسه رسیدگی حاضر شوند ولی در امر حقوقی چنین امری به جهت تکلیف مقرر قانونی امکان پذیر نمی باشد.
وظایف کارشناس
1-در پرونده ای که کارشناس قبلاً با یکی از طرفین مشاوره کرده باشد نباید کارشناسی آن پرونده را قبول کند.
2-اگر یکی از طرفین با ارائه استدلالهای لازم از قاضی رد کارشناسی را بخواهد کارشناس از تصمیم قاضی تبعیت می کند.
3-کارشناس باید طرفین دعوی را از تاریخ شروع و پایان عملیاتش و همچنین زمان تحویل گزارش خود مطلع سازد.
4-کارشناس برای به دست آوردن اطلاعات لازم و مفید، طرفین یا اشخاص ثالث را با ظرافت و رعایت ادب و همچنین جدیت مورد سئوال قرار دهد. اگر این افراد به بهانه ای از پاسخ دادن امتناع ورزند باید قاضی را در جریان امر قرار دهد.
5-کارشناس مشاهدات و درخواست های طرفین را در گزارش می نویسید هر قدر هم طولانی باشد اگر خلاصه کند باید محتویات مطلب حفظ شود.
6-کارشناس بعد از ارائه گزارش خود به درخواست طرفین مدارکی که به او سپرده شده برمی گرداند و می تواند رسید بگیرد.
7-کارشناس به غیر از حق الزحمه تعیین شده نبایدهر گونه وجه، هدیه و امتیازی از طرفین دعوی قبول کند و دعوت طرفین را رد کند.
8-کارشناسی که به صورت خصوصی مورد مشورت قرار گرفته نمی تواند مسئولیت پرونده را بپذیرد.
موارد عذر موجه کارشناس
-فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه اول از طبقع دوم (درجه اول از طبقه اول نسبی پدر، مادر، اولاد و درجه اول از طبقه دوم نسبی پدربزرگ، مادربزرگ و نوه ها).
2-ابتلا به مرضی که مانع از حرکت بوده یا حرکت مضر تشخیص داده شود.
3-بروز حوادث قهری از قبیل سیل، زلزله و طوفان که مانع حضور در دادگاه باشد.
4-وقایع خارج از اختیار کارشناس که مانع حضور وی در دادگاه می شود مانند بازداشت بودن کارشناس ، گروگان گیری کارشناس و غیره.