شاخصهای ارزیابی نرم افزارهای آموزشی
با پیشرفت و توسعه فناوری اطلاعات ،کاربردهای متعدد از آن علوم و در حوزه های گوناگون ارائه شده است این کاربرد ها خصوصا در حوزه آموزش از ابعاد مختلفی مورد توجه و اقبال قرار گرفته است یکی از کاربردهای فناوری اطلاعات در حوزه آموزش ،استفاده از نرم افزارهای آموزشی و جهت دستیابی به مقاصد آموزشی و تسریع و تسهیل یادگیری از این طریق است به جرات می توان گفت که به کارگیری نرم افزارهای آموزشی یکی از مرسوم ترین شیوه های استفاده از فناوری اطلاعات در فرآیند آموزش و یادگیری است به همین دلیل امروزه نسخه های متعدد از این نرم افزار تولید و در فروشگاه ها عرضه می گردند این امر انتخاب بهترین گزینه را از میان انبوه از نم افزارهای ارائه شده مشکل می نماید لذا مدیران و کاربران سیستم های آموزشی به شاخص های نیاز دارند تا بر اساس نتایج ارزیابی بهترین گزینه را انتخاب نمایند
در اینجا ضمن مرور کلی بر نرم افزار های آموزشی ،تعاریف و حوزه های مرتبط با آن شاخص های متعددی در زمینه ارزیابی این گونه نرم افزارها ارائه شده و هر یک مورد بررسی قرار خواهند گرفت این شاخص ها کاربردی (حین کاربرد ) شاخص های فردی (ذهنی ) شاخص های آموزشی ،شاخص های پشتیبانی و ... دسته بندی شده و میزان اهمیت و نکات مخصوص هر گروه از شاخص ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت سپس برای راحتی استفاده و کاربرد روش ارزیابی یک سیاه مقاله (چک لیست ) از شاخص های مطرح شده در اختیار قرار خواهد گرفت در انتها یک مدل ریاضی بر اساس تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه ای (MADM ) برای رتبه بندی نرم افزار ارائه خواهد شد
نقش کارکنان با توجه به توسعه فن آوری اطلاعات
ظهور و پیدایش جامعه اطلاعاتی ،بسیاری از فریضه ها ما را در زمینه آموزش با پرسش های اساسی رو به رو ساخته است فناوری جدید ارتباطات و اطلاعات دنیایی را که در آن زندگی می کنیم و روش های یادگیری چگونه زیستن را تغییر داده اند در آینده نزدیک بیش از 80% امروز زندگی بشر به طور مستقیم یا غیر مستقیم به فناوری اطلاعات وابسته خواهد بود و توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و همکاری جهانی نیز نقش ارزنده ای خواهد یافت از سوی دیگر می دانیم که انفجار دانش و فناوری و گسترش وسایل ارتباط جمعی به ویژه پیشرفت چشم گیر و فزاینده ی شبکه ارتباطین المللی (internet ) وظیفه نظام آموزشی کشورها را بسیار سنگین تر کرده است
هدف امروزی نظام آموزشی تنها انتقال فرهنگ نسل گذشته به نسل آینده نیست
این نهاد باید چنان قابلیت های را در افراد بپردازد که آنها بتوانند خود را با تحولات و دگرگونی روز افزون اجتماعی علمی و فنی جهان آینده همگام سازد بنا بر این الزامات زندگی آینده ی بشر اقتضا دارد تا محصولات علمی و فنی جهان آینده همگام سازد بنابراین الزامات زندگی آینده بشر اقتضا دارد تا محصولات نظام آموزشی آن با فناوری جدید آشنا شوند و اگر قرار باشد گامی فراتر از آشنایی برداشته شود می بایست فرصت های کافی با تمرینات و مهارت اندوزی را در اختیار دانش آموزان قرار دهد ICT منبعی با ارزش برای تولید دانش ،بستری مناسب برای انتقال محتوا و ابزاری توانمند برای ایجاد تامل در فرآیند یاددهی –یادگیری در کلاس درس می باشد ولی با وجود امکانات بسیار که در اختیار دارد و یادگیری را غنی تر می سازد اما رویگرد های جدید یادگیری –یاددهی را در پیش می گیرند طبیعی است که اگر کارکنان نخواهند خود را با تغییرات هماهنگ نمایند جایگاه خود را متزلزل خواهند یافت داشتن سواد رایانهای سواد فناوری و شناخت ادبیات خاص شبکه های اطلاع رسانی از مقدمات ضروری حرفه ای هر معلم در این عصر است اما نکته ای که نباید از آن غفلت نمود آن است که معلمان با توجه به نقش ویژه ای که در این دوره ایفا می کنند بهتر از هر کسی می توانند به آموخته های فراگیر جهت صحیح داده و از انحراف یادگیری جلوگیری به عمل آورند
سرعت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به حدی است که مانند سایر تحولات آموزشی نمی توان انتظار داشت که کارکنان فعلی نظام آموزشی بیشتر خواهد بود و یا بیشتر باید باشد مسامحه در آماده سازی معلمان برای آشنایی با پیامدهای عصر اطلاعات ممکن است توسعه این فناوری را در نسل بعدی به تاخیر بیاندازد
روند تغییرات در فناوری جدید بر زندگی ،کار و امور رفاهی مردم اثر چشم گیر داشته است این فن آوری جدید و در حال توسعه فرایند آموزش و فراگیری سنتی و روشهای مدیریت آموزشی را به چالش فرا می خواند فناوری اطلاعات و ارتباطات به فراگیری کمک می کند که طیف وسیعی از مهارتهایی را که در اقتصاد امروزی لازم است فراگیرند مثل آموختن آنکه چه طور بیاموزند مشکلات را حل کنند ظهور اطلاعات را به دست آورند و آن را ارزیابی کنند اما این آموزشها در برنامه در برنامه درسی مدارس منعکس نیست آهنگ دگرگونی که فناوری رایانه طلایه دار آن است مار ا بیش از پیش نسبت به این موضوع آگاه کرد که دانش زودگذر و فانی است ما نمی توانیم معلم را کسی فرض کنیم که در دانشگاه چیزهای در مغز او پر می کنیم و او تا سی سال بعد همان چیزی را تکرار می کند معلمان باید پیوندهای بیشتری را با دانشگاه ایجاد نمایند و هم چنین باید در استفاده از فناوری اطلاعات ارتباطی تقویت شوند هر چه فناوری رایانه موجب دسترسی آسانتر آموزش گیران به مواد درسی ارائه شده قبلی معلمان شود نقش مربیان از یک منبع مطالب علمی به یک مدیر ناظر بر فرایند یادگیری تغییر می کند اگر بتوانیم پیشرفت حرفه ای به صورت تماس الکترونیک بر قرار کنیم و منابع لازم را برای کارکنان فراهم آوریم تا با فناوری اطلاعات و ارتباطات آمیخته شوند اعتماد شان به این فناوری جلب خواهد شد
فناوری اطلاعات برای آموزش ،ابزار فربه یا چالش نو
در این مبحث که از سه بخش کلی ارائه شده است سعی بر آن است که پس از بررسی مفاهیم بنیادی فناوری اطلاعات به توانایی این ابزار در امر آموزش و توسعه یادگیری پرداخته و سپس نگاهی اجمالی به چالشهای ورود این ابزار و فناوری ها به حیطه ی آموزش و راهکارها های حل این بحران خواهیم داشت .
گرچه استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی ،مزایای فراوانی برای آموزش و توسعه یادگیری از جمله گسترش پوشش تحصیلی افزایش زمان و کیفیت یادگیری ،ایجاد حس پرسشگری ،آموزش تمام معلمان حتی انان که در نقاط دور دست مشغول به خدمت اند در پی دارند اما آ«چه با این عنوان در ساختار آموزشی کشور وارد شده است ،جدا از تمام مزایای حرفه ای و سهولت دستیابی به اطلاعات باعث افزایش شکاف ارزشی در میان طبقات اصلی بخش شده است هر چند این ابزار جمع آوری داده ها و کسب اطلاعات از طریق یافتن ارتباط بین آنها و سپس تولید دانش را سهل تر می نماید اما کاربرد دانش تولید شده که جزو اهداف اصلی آموزش محسوب می گردد به آسانی موارد فوق الذکر نیست شاید به همین دلیل است که کانونهای تفکر را حلقه مفقوده ی سیاستگذاری های کشور های در حال توسعه می دانند با وجود این همه فناوری رنگارنگ اطلاعاتی و ارتباطی که تقریبا در دسترس بدنه آموزش کشور قرار گرفته است چرا شاهد تحولات اساسی دردخانیات نیستم ؟؟؟ ین که کارکنان ما قادر باشند آنچه را به عنوان علم در کلاس درس به آنها آموزش داده می شوند در زندگی روزمره بکار گیرند و آنچه را در این محیط مشاهده می کنند با توجه را در این محیط مشاهده می کنند با توجه به آموزشهای مدرسه ای ،تجزیه و تحلیل کنند (کسب مهارتهای لازم برای زندگی و پرورش هوش های هیجانی کارمندان ) باید پرسد در این مرحله چه توفیقاتی کسب کرده ایم ؟ شاید بتوان دلیل اصلی این امر را عدم دستیابی در این فرایند آموزش به مرحله یادگیری دانست آنچه ما به عنوان آموزش بر آن تاکید می کنیم باید به تغییر رفتار و یادگیری منجر شود و گرنه آموزش منجر به انباشتگی اطلاعات بی حاصل در ذهن فراگیران خواهد شد فراگیرانی که یا از تحصیل علم گریزانند یا علی رقم دانش فراوان به انسانهای بی خاصیت تبدیل می شوند دستیابی به فن بدون حصول اندیشه فن ،تنها بازندگی مالی به ناکجا آباد می رساند توسعه در نحوه بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش کارمندان و به خصوص مدیران ارشد نظام آموزشی را یاری می دهد تا به گونه ای موثر از این ابزار در امر کیفیت برای جلوگیری از این معضل مطرح کرد فرایند بازسازی فرهنگی و مبانی اجتماعی ،ارائه روشهای و شاخص های فرهنگی با زبانی تازه و شیوا و نو می باشد یا استفاده از خود این ابزار در غنی سازی اندیشه و دانش ملی و ایجاد یک فرهنگ پویا که قابلیت پذیرش این توسعه را بیش از پیش داشته باشد در حقیقت سرچشمه این مشکلات را باید در بخش فرهنگی مربوط به این ابزار جستجو کرد نه محدودیت دسترسی به آنها برای بهره گیری از قابلیتهای بیشمار فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعمیم آموزش و توسعه دانش گسترش یادگیری نیاز به اصلاح سیاست های کلان آموزشی و رویکرد های آن به همراه بهبود زیر ساخت ها و سازماندهی مجدد محتوی آموزشی و حمایت در منابع مالی است
نقش جدید کازمندان در شرکت با توجه به توسعه فناوری اطلاعات
امروزه ما در عصر فن آوری اطلاعات و ارتباطات به سر می بریم فناوریهای جدید به خصوص فن آوری های مربوط به عرصه اطلاعات و ارتباطات زمینه تحولات سریع و غیر قابل بازگشت در جهان فراهم آورده اگر چه که واژه دانایی به ذهن ما متبادر می کند دانش و اطلاعات است تردید نیست که مجهز بودن به دانش نوعی فرزانگی است دانایی صرف در اختیار داشتن دانش و اطلاعات به خودی خود کارایی ندارد و اگر با توانایی عین شاگردها به کارگیری و بهره مندی از شود یعنی با توانایی هم ساز گردد کار آمد می شود (چانگ 1996 )
آموزش و پرورش کلید تغییر مسیر جهانی است و اگر بخواهیم تغییری در زندگی اجتماعی به وجود آوریم باید از مدرسه آغاز کنیم اگر بخواهیم تغییری را از مدرسه شروع کنیم بی تردید باید از معلم شروع کنیم و مهم این که هیچ اصلاحی نمی تواند بدون همکاری مشارکت فعال معلمان موفق شود ولی کدام کارمند ،کارمندی که می خواهد در جامعه کنونی اصلاحاتی را ایجاد کند باید دارای چه ویژگی ها و مهارت ها و قابلیت ها باشد ؟ آیا در دنیای کنونی فقط دانه بودن و داشتن اطلاعات کافی است ؟ به نظر می رسد می توان بهترین کارمندان را کسانی دانست که اوقات خود را صرف یادگیری می کنند یک کارمندان کار آمد معمولا تحولات مربوط به رشته خود را تعقیب می کند و دائما مهارتهای خویش را بهبود می بخشد آنها همواره در حال آموختن هستند به عبارتی دیگر آنها دائما در حال شاگردی کردن هستند
ژاپنی ها می گویند شایستگی هر نظام آموزشی به اندازه شایستگی کارمندان آن است پس هر گاه کارمندان از آموزش و مهارتهای لازم برخوردار شوند قادرند این فرهنگ را در بین دانش آموزان توسعه دهند کاربردی کردن این مهم در عرصه تعلیم و تربیت می تواند زمینه ساز تحول در آموزش و پرورش دانش آموزان باشد
امروزه معلمان باید به مهارتهای لازم دست پیدا کنند تا به کمک آنها از قافله علم و تکنولوژی به سرعت از کنار ما می گذرد عقب نمانند بلکه با او هم گام شده و از طریق آن جامعه را بسازند کار آمدی همان راز نهفته ای است که نیاز امروز است
تلفیق روشهای سنتی با فناوری
آموزش تلفیقی با محوریت روان شناسی یادگیری و با نظر به تمام ابزارهای ممکن طراحی می گردد که چنان است که با دریافت شرایط یک مرکز آموزشی ،برنامه ریزی درسی را پیشنهاد می گردد که پیش بینی کننده بالاترین کیفیت در آن شرایط باشد اما سوال این است که این الگوها چگونه تدوین می شوند و چطور می توان به صحت آن پی برد حقیقت این است الگوها با لحاظ برنامه های آموزشی موفق و نا موفق بسیار که در آنها عوامل شکست و موفقیت مشخص گردیده است و در نظر داشتن تئوریهایی موفقیت یادگیری تهیه می گردند و سپس آنها را در پیش بینی برنامه های درسی پیش رو به کار می برند و در صورت صحت این پیشگویی ها آنها را جهت به کار گیریهای عمومی انتشار می دهند در مقاله عوامل موثر در آموزش تلفیقی به بیان یکی از این الگوها جامع پرداختیم و فاکتورهای موثر در آن را کاملا شناسایی و معرفی نمودیم و در این مقاله نیز دو هدف عمده را دنبال می کنیم در ابتدا قصد داریم تا تجربه های آموزشی مختلفی را به دوستان ارائه دهیم تا خود با مطالعه و مشاهده نتایج مستقیما با برنامه های مختلفی را به دوستان ارائه دهیم تا خود با مطالعه و مشاهده نتایج مستقیما با برنامه های مختلف انجام گرفته در جهان و ایران آشنا شده و راه برای تحلیل ها و نتایج بهتر باز گردد و دوم این که با انطباق پیش بینی ها الگوی ارائه شده قابلیتهای آن را بار دیگر بیازماییم بدین منظور یک تحقیق ارجاع شده در کشور تایوان مورد بررسی قرار گیرد اهداف این تحقیق تلفیق فن آوری یادگیری غیر همگام با استراتژی آموزشی که با استفاده از مشاهدات و تالیفات صورت می گیرد و به کارگیری آن در روش تحصیلی معلم می باشد سوالات تحقیق راجع بررسی روش تدریس جدید و مقایسه آن با روش تدریسی قدیمی می باشد (134 معلم کار آموز در کشور تایوان در این تحقیق همکاری داشتند در این تحقیق از روشی استفاده شد تکنیک های کیفی )
بررسی موانع آموزشی توسعه الکترونیکی در دخانیات
امروزه بسیاری از مدارس و مراکز آموزشی به بهره گیری از آموزشهای الکترونیک روی آورده اند و در این راستا فعالیتهای زیادی در حال انجام است کشورمان طی سالهای گذشته هزینه کننده بزرگترین رقم بودجه دولت در زمینه توسعه آموزش های الکترونیک بوده است لیکن آنچه که مشاهده می شود حکایت از درصد بالایی از عدم موفقیت و شکست پروژه های آموزش الکترونیک دارد
بنابراین آنچه که در عرصه آموزش الکترونیکی بیش از پیش حائز اهمیت است شناخت عوامل موثر در توسعه آموزش های الکترونیکی در نظر دارد با شناسایی موانع توسعه که در آن آموزشهای الکترونیکی در نظر دارد با شناسایی موانع توسعه آن در آموزش و پرورش موجبات اثر بخشی و کار آمدی بکارگیری این فناوری را در فرایند یادگیری یادهی فراهم سازد
در این میان می توان به عواملی از قبیل:
1-فنی و تکنولوژی
2-فرهنگی اجتماعی
3-حقوق و اداری
4-راهبر اقتصادی و آموزشی اشاره کرد
که در مرحله نخست به گزارش نتایج موانع آموزشی می پیردازد بلکه از میان موانع آموزشی موجود از میان دبیران :
موارد نبود کتابخانه های الکترونیکی مناسب
کمبود زمان آموزشی معلمان در آموزش وب محور
ناهماهنگی برنامه های درسی جاری با برنامه های آموزش الکترونیکی به عنوان بیشترین مانع گزارش شده اند بنابراین گزارش شده اند بنابراین توجه به موانع آموزش موجود قبل از پیاده سازی آموزش الکترونیک ضروری است
آموزش مجازی و نقش کارمندان در آن
آموزش الکترونیک بر اساس شرایط موجود در منطقه ای که هم اکنون شهرهای الکترونیک ایجاد شده یا ایجاد خواهد شد می توان توسعه پیدا کند و اصلاح پیدا کند بنابراین اصلاح سیستم آموزشی نه تنها سودمند برای سیستم آموزش خواهد بود بلکه فواید آن به کل جامعه نیز تسری می آید اجرای آموزش دیجیتالی می تواند سودمند باشد و برای کل سیستم آموزشی از قبیل مدارسی که دور از مرکز هستند یک سیستم استاندارد و آموزش یکنواخت به ارمغان بیاورد و می توان یادگیری آموزش ارتباط و اجرای سیستم بدون کاغذ را ایجاد کرد
به کارگیری فناوری اطلاعات در دخانیات گام موثر و ماندگار است که تحول کیفی اهداف برنامه ها شیوه ها و در نتیجه اثر بخشی دخانیات را به دنبال دارد آموزش مجازی یا از راه دور یکی از دستاوردهای به کارگیری فناوری اطلاعات است که شامل مجموعه وسیعی از امکانات جدید از جمله آموزش مبتنی بر رایانه ،منابع اطلاعاتی و کتابخانه های دیجیتال است این نظام آموزشی ضمن این که قابلیتهای خاصی در فراگیر نمودن آموزش ضمن این که قابلیتهای خاصی در فراگیر نمودن آموزش دارد امکانات ارائه دروس یا مباحث تخصصی تر را به دانش آموزان فراهم می آورد تحقیقات نشان داده است عملکرد تحصیلی کارمندان در آموزش مجازی تفاوت معنی داری با آموزش مستقیم ندارد ایجاد کار گروه های پژوهشی با استفاده از آموزش مجازی برای کارمندان باعث آموزش کار دسته جمعی شده و زمینه تبادل علمی دانش آموزان کشورمان در بین خود و با کارمندان سایر کشورها را نیز فراهم آورده که حقیقتا می تواند یک انقلاب بزرگ آموزشی منجر شود که توسعه آموزش مجازی در ایران مستلزم توجه برنامه ریزان اهتمام مسئولان ،فراهم شدن زیر ساختها و آموزش معلمان است
علاوه بر این تاسیسات سایت های آموزشی مجازی توسط شرکت یا بخش خصوصی می تواند راهکاری مناسب برای توسعه این نوع آموزش در ایران می باشد
در آموزش مجازی ، کارمندان نقش خود را از طریق رسانه آموزشی و به صورت گسترده به فراگیرنده می رساند محصولاتی با تکنولوژی برتر صرف نظر از میزان پیشرفته بودن قادر به جایگزین شدن به جای معلمان دانشمند و با تجربه نخواهد بود اما معلمان با تسلط با فناوری روز می توانند باعث اثر بخشی بیشتر این شیوه آموزشی شوند
دبیرخانه بدون کاغذ
آیا تا به حال به یکی از دبیرخانه های دولتی رفته اید و با کارکردن آن از نزدیک آشنا شده اید
دبیرخانه در ادارات معمولا جایی برای ارسال و دریافت ،ثبت نامه ها و در آخر بایگانی آنها می باشد تا در مواقع لزوم بتوان به نامه ها دسترسی داشت اما این کار در ادارات بزرگ و اداره کل ها مشکلات زیادی را به همراه داشت صرف از این که هزینه بسیار بالایی صرف نگهداری اسناد در این مراکز می شود و گاها نامه ها نیز ناپدید می شوند گه این هم ناشی از حجم زیاد نامه های رسیده و ارسال شده بودند تا این مسئولان تصمیم گرفتند برای رفع این عیب چاره ای بیندیشن در همان زمان بخش جدیدی در دخانیات ایجاد شد اسم فن آوری و اطلاعات که ماموریت یافت تا با شبکه کردن قسمت های مختلف ارتباط بین قسمت های مختلف اداره با دبیرخانه به وسیله شبکه برقرار کند و دبیرخانه سازمان نیز ماموریت یافت تا با آموزش نیروهای تحت امر خود و آشنا کردن آنها به شبکه و کاربرد آن و جایگزین کردن کارهای اداری را بسیار طولانی می کرد به صورت مکانیزه انجام شود و اکنون بعد از گذشت مدت کوتاهی دبیرخانه بدون کاغذ جایگاه خود را در بین سازمان پیدا کرد ه که خود رضایتمندی کارکنان و به ویژه ارباب رجوع را به عهده دارد هم اکنون وقتی نامه های ترد سازمان می شود توسط اپراتور اسکن شده و اصل نامه نیز بسته به نوع اهمیت بعد از مدتی امحا می شود و نسخه هایی از آن در پوشه مخصوص همان قسمت ذخیره می شود و بخش های مختلف به راحتی به آن دسترسی دارند و جواب نامها نیز تایپ می شود و دبیرخانه آنها را چاپ و برای امضا ارسال می کند و توسط دبیرخانه به ادارات مختلف ارسال می شود و در آینده نه چندان دور شاهد این خواهیم بود که تمام مدارس استان به این شبکه وصل خواهند شد و دیگر لازم نیست هیچ کاغذی بین مدارس و ادارات دخانیات رد بدل شود و به خودی خود باعث صرفه جویی منابع خواهد شد
نتایج مثبت این طرح را می توان
1-صرفه جویی در مصرف کاغذ
2-صرفه جویی در وقت و امکانات
3-تسریع امور اداری
4-جلوگیری از هزینه های ناشی بایگانی و نگهداری اطلاعات