گزارش کارآموزی بررسی سیستم بانک ملی

بخش اول

تاریخچه تاسیس و تحولات

موسسه و چارت سازمان

تاریخچه:

قبل از بررسی تاریخ و پیشینه تاسیس بانک ملی ، بصورت خلاصه مروری بر نحوه پیدایش بانک و بانکداری در ایران می پردازیم.

در عصر صفویه صرافی هایی معتبر در ایران سامان یافته بودند که با سقوط دولت صفوی و نظام اداری اصفهان از هم پاشیدند . در دوره قاجاریه عده ای صراف با یک نظام عقب مانده متناسب با دیگر نمادهای حکومتی عمدتا بروات با بهره گزاف و حواله پول از ثمری به ثمر دیگر در ازای دریافت کارمزد مشغول بکار بودند .که این حوالجات در حکم اسکناس بوده و بیچک نامیده می شود فکر تاسیس در بین متفکران و سرمایه داران ایران از جمله میرزا ملک خان و حاج امین الغرب که از بین متفکران و روشن فکران دوره ناصر الین شاه بودند شایع بود .سر انجام در سال 1267 شمسی یک موسسه انگلیسی بانک جدید شرق را در ایران  تاسیس نموده که منجر به  تاسیس بانک شاهنشاهی گردید و امتیاز نشر اسکناس را در ایران به دست آورد و بدین ترتیب بانک شاهنشاهی عرضه پول و سرمایه و بانکداری در ایران شد و این سر آغازی شد برای فعالیت بانکداری در ایران  شد.

با این مقدمه به روز تاسیس بانک ملی و تحولات مربوطه می پردازیم.

اندیشه تاسیس بانک ملی در ایران به عهد قاجاریه باز میگردد که میرزا ابراهیم خان معلون الدوله وزیر تجارت وقت قصد داشت بانک فلاحتی با سرمایه خود ایرانیان افتتاح نماید که متاسفانه صورت خارجی به خود گرفت در شهریور 1309 وزارت مالیه وقت قانونی را از تصویب گذراند که به موجب این قانون وزارت مالیه از سال 1309 تا ده سال می بایست هر سال مبلغی که کمتر از پانصد هزار تومان نمگیردید را برای تشکیل بانک فلاحتی به بانک ملی پرداخت نمودند در این قانون ذکر شده بود که اهمیت بانک فلاحتی شاید از ایجاد بانک ملی کمتر نباشد و برای یک مملکت  ملی جزء واجبات شمرده میشود .

در ماده سوم قانون مزکور پیش بینی شده بود هر گاه دامنه معاملات صندوق فلاحتی توسع یابد موسسه مزبور تبدیل به بانک مستقل خواهد شد.در مواردی از این قانون نیز در حوزه فعالیت شعبه فلاحتی معین شده بود.

در فاصله سالهای 1309 تا 1312 دامنه فعالیت مثبت و معاملات شعبه فلاحتی با همت و تلاش  معدود کارکنان ، این شعبه ارتقاء پیدا کرد و به همین منظور بانک ملی پیشنهاد تاسیس بانک فلاحتی ایران را به هیات دولت ارایه داد که نهایتا در تاریخ 21/3/1312 اجازه تاسیس بانک فلاحتی و صنعتی یا سرمایه اولیه بیست میلیون ریال در مجلس شورای ملی تصویب گردید .

به لحاظ کمبود نیروهای انسانی متخصص در ایران کارکنان اولیه بانکها از بین مستشاران خارجی انتخاب میشدند و با ملاحظه جمیع مسائل روز کارل آکر آلمانی به عنوان اولین مدیر عامل بانک فلاحتی و صنعتی انتخاب گردید که البته سوابق و مستندات موجود نشان می دهد عملکرد شایسته ای داشته و صادقانه خدمت کرده است.در اواخر سال 1318 بانک فلاحتی  با تصویب عئیت مدیران به بان ملی و پیشه و هنر ایران تغییر نام پیدا کند و در سال 1341 با دستور هئیت وزیر وقت مرحوم دکتر محمد مصدق بانک ملی پیشه وهنر ایران را به بانک ملی ایران تبدیل کرد که در سال 1342 هیئت وزیران نام بانک را به بانک اعتبارات ملی و عمران روستایی نغییر نام دادند و بلاخره در تاریخ 22/10/1348 قانون تشکیل بانک تعادل ملی از تصویب گذشت و این نام تا سال 1358 دوام آورد .و در سال 1345 به موجب قانون مجلس سنا و ملی صندوق توسعه ملی تاسیس گردید هدف از تشکیل این صندوق تشویق بخش خصوص برای سرمایه گذاری در بخش ملی و دامپروری ، بسط و ترویج ملی تجاری و عمران اراضی و همچنین با هدف کمک به توسعه اقتصادی صادرات و تحولات ملی بوده است.صندوق توسعه ملی در دی ماه 1352 به بانک توسعه ملی تبدیل و تا سال 1358 به فعالیت خود ادامه داد.

در سال 1358 و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مصوبه مجمع عمومی بانکها با استناد به ماده 17 لایحه قانون اداری امور بانکها مصوب شورای محترم انقلاب اسلامی ایران بان ملی از ادغام بانکهای تعاون ملی و توسعه ملی ایران تشکیل و اساسنامه آن در تاریخ 24 تیر ماه 1359 به تصویب مجمع عمومی بانکها رسید.این بانک به عنوان تنها بانک تخصصی در بخش ملی از ابتدای تاسیس تا کنون در جهت تامین اعتبارات خرد و کلان بخش ملی فعالیت داشته و مجری سیاستهای دولتها در این قسمتها بوده است.

از مهمترین فعالیتهای بانک تاسیس صندوق های در سالهای 1319 بوده است که با الهام از روش مربوط در فرانسه صورت گرفته است مشکل خرده مالکان و کشاورزان که به دلیل عدم ارائه وسقه ملکی و ثلتی بلامانع و وجود تزریقات طولانی برای پرداخت وام و پراگندگی روستاها و مزارع نم توانستند از اعتبارات استفاده نمایند از جمله مسائل مهم و قابل ذکر در تاریخچه بانک ملی نام بلند آوازه استاد سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار می باشد که قسمتی از عمر خود را در بانک سپری نموده اندکه خود در این باره فرمودند "شکر دارم که اگر خدمت بانکی کردم خدمت در بانک ملی بود "و هم اکنون دست نوشته ها و دفاتر کل شعبه تبریز که با خط زیبای استاد و به زبان ترکی تحریر گردیده اند و در موزه بانک ملی موجود است

چارت سازمانی :

 بانکها در ایران تا قبل از مجوز فعالیت بانکها ی خصوصی و همچنین واگذاری ان به تعدادی از بانکهای دولتی در بورس به عنوان شرکتهای وابسته به دولت فعالیت می کردند و به دو دسته بانکهای تجاری و تخصصی تقسیم شده بودندبانک ملی در ردیف بانکهای تخصصی که مجری سیاستهای دولت در بخش ملی می باشد به عنوان یک شرکت وابسته به دولت شخصیت حقوقی داشته است.

از مهمترین ارکان بانک مجمع عمومی می باشد که اعضای هیئت مدیره را انتخاب و جهت صدور حکم به وزرات امور اقتصاد و دارایی معرفی می نمایند مدیر عامل با پیشنهاد هیات مدیره و با انتخاب وزارت امور اقتصاد و دارایی و با حکم وزیر محترم اقتصاد انتخاب و معرفی میگردد البته در گذشته به جهت همکاری تنگاتنگ و همسویی وظایف اختیار تعیین و معرفی مدیر عامل بانک در اساسنامه وزیر محترم جهاد ملی داده شده بود که بعدا این موضوع اصلاح گردید.امورات بانک توسط تعداد یازده مدیر امور که مستقیما از سوی مدیر عامل انتخاب میگردند برنامه ریزی ، کنترل و هدایت میگردد که بخش عظیمی از وظایف مدیر عامل به کلیه امور حوزه مدیریت تفویض اختیار گردیده است .

هر مدیر امور مسئولیت مستقیم تعدادی از ادارات کل و بخش های تابعه را دارد و مسائیل و مشکلات مربوط به حوزه خود را حل و فصل می نماید. سیاستهای کلی بانک هر ساله با توجه به تصمیمات مجلس محترم ، دولت و مخصوصا وزارت جهاد ملی در بخش ملی تدوین و اعلام میگردد و بخشهای تابع در جهت هماهنگی با این سیاستها برنامه ریزی های لازم را انجام میدهد . در حال حاضر ستاد مرکزی بانک از تعداد 29 اداره کل و 5 معاونت تشکیل شده است مدیریت های انسانی تحت نظر مدیر امور مناطق و مدیر تهای شعب بانکها در استانها بوده و مدیران استان با حکم مدیر عامل منتخب میگردند نظر به گستردگی ادارات کل و مدیران امور و شرح وظایف حوزه مدیر امور اعتبارات و وصول مطالبات تشریح میگردد .

چهار اداره کل موجود در این حوزه به شرح زیر می باشند:

الف-اداره کل اعتبارات و هدایت سرمایه گذاری: اهم وظایف این اداره کل عبارتند از :

1-تهیه و پیشنهاد خط مشی  اعتبار سالانه در قالب برنامه مصوب و منابع مالی برآورده شده

2-تنظیم و مبادله موافقت نامه های فی مابین بانک و وزارت خانه ه ، سازمانهای در اختیار قراردهنده منابع در ارتباط باچگونگی معرف منابع اعتباری در قالب طرحها و سرذمیه در گردش خرد و کلان و متناسب با اهداف مشخص

3-برنامه ریزی و پیش بینی هدف بانک اهم از تسهیلات ، سرمایه گذاری ها و مشارکت ها ، تکمیل طرحها  و وجوه با اداره شده برای یک دوره سه تا پنج ساله

ب)اداره کل وصول فعالیتها و اجراء:

1-تهیه و تنظیم دستورالعمل وصول مطالبات و نظارت بر حسن جرای آن با ارشاد و راهنمایی واحدها ی اجرایی در مورد وصول مطالبات

2- بررسی و تهیه و تنظیم دستورالعملها ی لازم جهت انجام تغییرات درز نحوه وصول مطالبات

3-پیش بینی میزان وصول مطالبات بانک برای یک دوره مالی سه و پنج ساله و ارائه آن به اداره کل نظارت بر طرحهای عملیات اعتباری

ج)اداره کل نظارت بر طرحها و عملیات اعتباری:

1-نظارت بر تهیه منابع اعم از تکمیلی و غیر تکمی

2-تهیه و تنظیم و نظارت بر صرف تسهیلات

3-ارزشیابی حفاظت از اعتبارات بانکی

4-تعیین آثار اناشی از پرداخت تسهیلات

د)اداره کل مطالعات و بررسی های اقتصادی:

مطالعه و امکان سنجی اجرای طرحهای ملی در استان و بررسی توجیهات ملی مالی و اقتصادی این طرحها

همکاری با ادارات کل اعتبارات و نظارت در جهت تهیه طرحهای توجیهی ملی و دامداری

بخش دوم

اهداف و برنامه های سازمان

اهداف و برنامه های سازمان:

بانکها اصولا با اهداف جذب سرمایه ای راکد و سرگردان جامعه و هدایت آنها در مسیری خاص تاسیس شده اند بانک کشارورزی نیز به عنوان بانک تخصصی در بخش ملی  با اهداف تزریق قسمتی از سرمایه های راکد و   سرگردان جامعه در بخش  ملی به  وجود آمده است البته در گذشته بانک ملی فقط اعطای تسهیلات در بخش ملی  را بهعده داشت ولی در پایان برنامه پنج ساله دوم با تصویب قانونی که شرکتها ی زیانده  به دولت را درشرکتهای دیگر ادغام و یا منحل گردد بانک ملی نیز به عنوان یکی از

شرکتهای وابسته به دولت که به علت اجرای سیاستهای مالی دولت در بخش ملی و ریسک بالای بخش زیانده بود موظف به تامین مالی لازم از محل سپرده ها معرفی گردید.با این وصف شعار بانک ملی از بانک  کشاورزان به بانک کشاورزان و  همه مردم ایران تغییر پیدا کردو خدمات متنوعی در شعبات  خدمات بانکی  ایجاد و حضور  بانک در مراکز تجاری و مردم پررنگ تر شد.

بیانیه ماموریت بانک ملی   در سال جدید به شرح ذیل از سوی مقامات عالی بانک اعلام شد:

اهداف کوتاه مدت                                           

تکریم شمتریان به عنوان ذینفعان اصلی بانک

عزت کارکنان به عنوان بانکداران حرفه ای با نشاط و با انگیزه

بکارگیری مشاوره های نوین در جهت ارائه خدمات متمایز

پایبندی به نضام بانکداری مبتنی بر مبانی اسلامی و شرعی

سازمان دهی محور مبتنی بر مدیریت دانش

اهداف عمده بلند مدت

-اعتبار علمی و تخصصی در حوزه ملی

اعتبار دهی در عرصه بین المل

-آبیاری تحت فشار

-طرحهای سرمایه

اهداف عمده میان مدت

فراهم نمودن  امکانات اعتباری برای زندگی در روستاها

ارتقای سطح درآمد

افزایش تولیدات ملی

ایجاد و توسع صنایع کوچک و سنتیواقع در روستاها

مشارکت در فعالیتهای مربوطه

مهمترین شرکتهای وابسطه به بانک ملی :

صندوق بیمه محصولات ملی که وظیفه مهم بیمه گر در بخش ملی و

دامی کشور را به عهده دارد.

صندوق کمک به خسارت دیدگان محصولات ملی و دامی که تامین خسارت

 محصولاتی که تحت تاثیر حوادثی و پوشش صندوق بیمه به عهده دارد.

شرکت خدمات اداری و صرافی مهر

شرکت کارگزاری بانک ملی در بورس

شرکت گسترش فعالیتهای نوین بانک ملی

 ملک وزمین

بخش سوم

وظایف قسمتهای مختلف                                                                                                                                                                                                                

  حوزه مرکزی بانک ملی:

بانک ملی مانند سایر بانکها تحت  نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خدمات مالی اعتباری خویش را ارائه می دهدواز آئین نامه های آن پیروی می کند .حوزه مرکزی بانک انصار متشکل از مدیر عامل بانک ،ومعاونتها می باشد که معاونتها عبارتند از :

معاونت مالی 2- معاونت اعتبارات 3-  معاونت حقوقی    

معاونت بازرسی وحسابرسی 5- معاونت برنامه ریزی وبودجه    

معاوت فناوری اطلاعات وارتباطات 7- معاونت مهندسی وپشتیبانی

معاونت نیروی انسانی وآموزش 9- معاونت فرهنگی وتبلیغات (روابط عمومی)

ودر زیر مجموعه معاونتها ادارات , دوایر و قسمتها تشکیل شده است .در زیر مجموعه حوزه مرکزی  ،شعب و  مدیریت شعب استانها قراردارند که شعب نیز تحت نظارت مدیریت شعب فعالیت خود را دنبال میکند .

مدیریت شعب بانک ملی :

مدیریت شعب استان در مرکز هر استان قرار دارد و تحت نظارت حوزه مرکزی به  فعالیت خود ادامه می دهد.

تقسیم بندی مدیریت شعب استان به شرح زیر می باشد :

 جانشین مدیریت و برنامه ریزی    2 - دفتر مدیریت   3 - دایره مالی    4- دایره اعتبارات

دایره حسابرسی وبازرسی    5- دایره حقوقی  6-  دایره فناوری اطلاعات و ارتباطات

دایره منابع انسانی و اموزش وپشتیبانی

وشعب تحت پوشش هم که رئیس شعبه – معاون حسابداری – تسهیلات – متصدیان باجه می باشند

وظایف هیت مدیره :

1- تعیین مدیر عامل بانک

2-تصمیم گیری در خصوص سیاستهای کلی بانک

3- بررسی وپیشنهاد های مدیر عامل وابلاغ  پیشنهادهای مصوبه در هیت مدیره به مدیر عامل جهت اجرا

وظایف مدیر عامل :

اجرای مصوبات هیت مدیره

پیشنهاد برنامه های اجرایی کوتاه مدت وبلند مدت به هیت مدیره جهت اخذ مصوبه

صدور احکام مدیران شعب استانها

صدور احکام معاونتها

نضارت مستمر بر عملکرد مدیر ان ارشد استانها

در این قسمت که ما یک شعبه را در نظر گرفته ایم از پنج دایره تشکیل شده است که بصورت مختصر به شرح هر یک از دوایر می پردازیم "

دایره اعتبارات وتجهیز منابع :وظیفه این دایره بررسی درخواست تسهیلات کلان مشتریان در چارچوب قوانین و مقررات اعتبارات تخصیص و پرداخت آن می باشد. تقسیم اعتبار استانی بین شعب استان ،برحسب جذب منابع ، تعیین مبلغ جوایز قرعه کشی ، برگزاری کمیته مطالبات معوق استانی ، کنترل انحراف منابع ومصارف ، بازاریابی ، این دایره با شناسائی مشتریان هدف و بازارهای پولی نسبت به جذب آنها اقدام و مشتریان را در جهت هر چه بهتر شدن منابع بانک که هم به نفع مشتری و هم به نفع بانک باشد راهنمائی کنند.

دایره مالی :دایره مالی وظیفه تهیه و تنظیم تراز آزمایشی روزانه – تامین نقدینگی  شعب استانها واریز حقوق کارکنان به حسابهای مربوطه، .مدیریت سود وزیان بانک ، تنظیم اسناد روزانه مدیریت استان ، پرداخت هزینه های انجام شده در مدیریت استان از طریق چک بانکی ،و سایر کارهای مربوط به امور مالی را دارند

دایره حقوقی :

اجرای فرایند اخذ وثایق ملکی تسهیلات اعطایی

طرح و دفاع از دعاوی و شکایات له یا علیه بانک

توجیه قوانین حقوقی در صورت بروز مشکل برای کارکنان بانک

 وظایف دفتر مدیر عامل وروابط عمومی:

انعکاس دستورهای مدیر عامل وپیگیری آن تاحصول نتیجه.

تنظیم  جلسات و برنامه های مدیرعامل و انجام هماهنگی های لازم.

هماهنگی با کلیه واحدهای ستادی وپیگیری  امور ارجاعی از سوی مدیر عامل به ایشان.

پاسخگوئی به مراجعین  وهدایت آنها به مراجع ذیربط.

تنظیم برنامه بازدید های مدیر عامل وهماهنگی لازم دراین رابطه.

نظارت برعملکرد دبیرخانه های مرکزی ، هیات مدیره ومحرمانه.

جمع آوری سوالات ، نظرات وپیشنهادات از طریق سامانه های ارتباطی.

پاسخگویی ، راهنمایی وبرقراری ارتباط مدیریت با اشخاص داخلی وخارجی.

تهیه خلاصه گزارش سوالات ، نظرات ، پیشنهادات ودیدگاهها ی اشخاص مرتبط جهت مدیر عامل.هماهنگی امور عمومی ماهنامه وبرقراری ارتباطات داخلی آن.ارسال پیام های تبریک ، تسلیت ، موفقیت های  داخلی وخارجی موسسه از طرف مدیرعامل.

شرح وظایف اداره کل امور بین المللی :

ارائه خدمات ارزی بانک انصار در داخل کشور

بازاز یابی مناسب برای بانک ملی در خارج و داخل کشور

سهولت تجارت برای تجار و مشتریان عادی

شرح وظایف معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات:

پیاده سازی شبکه مخابراتی

پیاده سازی و نصب و راه اندازی خدمات نوین

پیاده سازی سیستم های طرح و جامع اتوماسیون و نرم افزارتسهیلات

ظرفیت سازی و آماده سازی شعب (تامین و بروز رسانی تجهیزات بر اساس باجه های مصوب

تجهیز وآماه ه سازی و راندازی سایت اصلی و پشتیبان

پیاده سازی طرح امنیتی

شرح وظایف معاونت برنامه ریزی وبودجه:

نظارت  ستادی به صورت ماموریت و سرکشی به منظور کنترل و بررسی پیشرفت برنامه های ابلاغی

تهیه وتنظپیم گزارش ابلاغی به رده های صفی و ستادی در مقاطع سه ماهه .شش ماهه .نه ماهه .و سالانه وکنترل

مرتب و مستمرو مقایسه سر فصل های برنامه و بودجه با عملکرد و بررسی انحرافات جهت ارائه به مسئولین مافوق

بازنگری دستورالعمل ها و ابلاغیه های مرتیط با عملیات بانکی تهیه و تدوین آئین نامه ها و دستور العمل های جدید و فرم های مورد نیاز منطبق با مقررات بانکی مرکزی و اصول بانکداری

شرح وظایف معاونت اعتبارات وتجهیز منابع:

شناسایی و ارائه پیشنهاد روش های مختلف جذب منابع.

بررسی و اعلام نظر درخصوص اعتبارات درخواست شده از اشخاص حقیقی و حقوقی و ابلاغ اعتبارات تکلیفی.

برقراری تعامل با  بانک ها و مؤسسات مالی و اعتباری به منظور جذب منابع و ارائه خدمات به ایشان.

تجزیه و تحلیل ،کنترل و نظارت بر عملکرد منابع و مصارف استان ها و بررسی و اعلام نظر درخصوص درخواست تغییر نسبت ها ی مجاز مصرف.

پیگیری و نظارت بر حسن اجرای طرح نظام جامع خدمات در بانک.

برنامه ریزی ونظارت برکلیه امور مربوط به تبلیغات براساس سیاست ها وخط مشی بانک.

بررسی ، اعلام نظر، هماهنگی و صدور مجوز پرداخت تسهیلات خارج از حدود اختیارات مدیریت شعب استان.

بازدید و ارزیابی اقتصادی، فنی و مالی طرح های ارائه شده از سوی متقاضیان تسهیلات کلان.

ارائه پیشنهاد درخصوص تغییر نرخ انواع تسهیلات.

ارائه پیشنهاد اصلاح دستورالعمل اعطای تسهیلات و فرم های مربوطه.

انجام کلیه امور مربوط به حذف واضافه نمودن مشتریان بدحساب (لیست  سیاه مشتریان).