گزارش کارآموزی آفات و بیماری های مهم درخت صنوبر در مرکز آموزش گل و گیاه منطقه 11

مقدمه

اهمیت فضای سبز و جنگل برای انسان

بشر از روزی که در کره زمین زیست خود را شروع کرد، شروع به استفاده از منابع طبیعی، جنگلها و مراتع جهت تأمین نیازهای خود نمود بطوریکه از میوه، چوب، جهت تغذیه، سوخت... استفاده نمود. که با توجه به روند افزایش این مسئله نیز افزایش یافت.

بطوریکه در قرن 18 و 19 بسیاری  از کشورهای اروپایی و آفریقایی تا 95% درآمد کشورشان از این طریق بدست می آید که باعث نابودی جنگلها و مراتع در بسیاری از این مناطق گردید.

الف- مشخصات اقلیمی

بعلت وسعت زیاد کشور و موقعیت خاص جغرافیایی آب و هوای مختلفی در نقاط مخلف کشور حکمفرما می باشد در تابستان هوا در فلات مرکزی ایران بسیار گرم می شود و از آنجایی که بسیاری از کوهها و مناطق اطراف شهرها بدون پوش گیانهای هستند و ساختمانها از آهن و بتون است بدن سبب گاهی دمای محیط به 50 درجه سانتیگراد می رسد.

در منطقه جنوبی کشور بعلت بالا بودن رطوبت نسبی محیط گاهی وضع بخصوص برای افراد مسن و مریض خطرناک می شود بطوری که در مرداد ماده 1356 دمای محیط به 50 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی محیط به 95% رسید که باعث تلف شدن تعداد بسیاری از افراد گردید. در شمال ایران آب و هوا ملایم است و تابستانها بر عکس منطقه مرکزی زیاد گرم نمی شود.

ب- وضع خاک

با آنکه ایران کشوری وسیع است ولی فقط قسمتی از این خاک قبل استفاده و بهره برداری می باشد سطح وسیعی از مملکت را کوههای عظیم بدون پوشش گیاهی تشکیل می دهدو که از آن قسمت که قابل استفاده است بهره برداری اص.لی به عمل نمی آید.

تقسیم بندی خاک برحسب وضعیت

و مزارع و مناطق مسکونی مورد حمله طوفانهای سهمگین و شنهای روان گردید و باعث دگرگونی آب و هوا شد. که در سال 1825 میلادی دانشمندی بنام مورودوژنه کتابی تحت عنوان اثر فضای سبز و جنگل در آب و هوای یک منطقه تالیف نمود و برنده جایزه آگادمی بروکس شد.

انسان به ناگاه متوجه گردید که جنگل برای تولید چوب و پول نیست و متوجه شد از بین رفتن بیشتر جنگل خطری است جدی برای نابود فرهنگ و تمدن یک ملت، بررسیهای متعدد در زمینه تاثیرات جنگل در محیط زیست در قرن بیستم و بخصوص بعد از جنگ دوم اهمیت آن را بیشتر آشکار نمود، امروزه نقش و اهمیت جنگل برای بشر بخوبی مشخص گردیده که اهمیت معنوی جنگل به هیچ وجه کمتر از ارزش مادی آن نیست که در هنگام برنامه ریزی نباید این امر مهم را نادیده گرفت.

فصل اول:

کلیات

اهداف کلینیک:

جدول شماره 2 

آشنایی با امکانات و اجزاء لازم برای یک کلینیک گیاه پزشکی

 یک واحد کلینیک گیاهپزشکی دارای یک ساختمان و یک مزرعه تحقیقاتی است که بخش های زیر در آن طراحی شده است :

دفترمدیریت : اتاق مدیر مسئول و دفتر برگزاری جلسات  می باشد .

بخش پذیرش : اولین قسمتی است که مراجعه کننده به آن وارد می شود و پذیرش می گردد .

آزمایشگاه ها : شامل سه آزمایشگاه آفات ،بیماری ها و علف های هرز است .در ادامه وسایل و امکانات هر آزمایشگاه را شرح می دهم .

اتاق مشاوره : مکانی برای ارائه توضیحات کارشناسی جهت کلیه فعالیت های کشاورزی به متقاضیان  است .

مزرعه ی تحقیقاتی : شامل گلخانه و مزرعه است که طرح های تحقیقاتی در آن اجرا می شود.

-طرز جمع آوری نمونه و ارسال نمونه جهت تشخیص بیماری های گیاهی 

برای تشخیص صحیح و دقیق بیماری گیاهی لازم است که نمونه تازه بوده و در یک کیسه پلاستیکی ودر داخل یک جبعه مقوای ارسال گردد. تا از له شدن آن جلوگیری شود . اگر نمونه ارسالی پژمرده ،پلاسیده ودرحال پوسیدگی باشد غالبا تشخیص صحیح بیماری ممکن نخواهد بود . وبعکس اگر نمونه تازه ودر حالت خوبی دریافت شود بیماری را سریعتر می توان شناسایی کرد.

-مشخصات نمونه خوب

حدود نیمی از نمونه های گیاهی که برای شناسایی عامل بیماریزای آنها به کلینیک های گیاهی پزشکی ارسال می شوند به علت عدم آشنائی فرد یا افراد جمع آوری کننده در نحوه انتخاب نمونه با علایم مشخصه بیماری و عدم بسته بندی صحیح برای جلوگیری از خطر خشک شدن و خرد شدن قابل استفاده نمی باشد اگر فقط یک بخش از گیاه بیمار ارسال شود ممکن است علایم عمده بیماری را در بر نداشته باشد و باعث خطا در تشخیص صحیح عامل بیماری گردد البته این مساله در مورد قارچ های اسپوردار صادق نیست چون وجود اسپور حتی در نقطه ای از بافت میزبان برای شناسایی عامل بیماری کافی است .

در صورت امکان بهتر است که خود گیاه پزشک برای جمع آوری و کسب اطلا عاتی که در تشخیص عامل بیماری موثر می باشد به مزرعه برود در غیر این صورت مقتضی است که جمع آوری کننده نمونه به کلینیک آمده و اگر فرم مشخصات بیماری را قبلا پر نکرده ، انجام دهد و به سوالات و مطالبی که در تشخیص بیماری موثر می افتد ودر فرم گنجانده نشده نیز جواب دهد . یک نمونه ی خوب دارای مشخصات زیر است :

1-نمونه بایستی شامل تمام مراحل رویشی پاتوژن باشد

2-نمونه بایستی از بخش مورد حمله پاتوژن برداشته شود. اغلب اتفاق می افتد که علایم حاصله در برگ ها و یا سایر بخش ها مر بوط به پاتوژن در ریشه است تمام قسمت های گیاه از جمله ریشه ساقه و شاخه ها را برای هر نوع عارضه ای باید مورد بررسی قرار داد.

3-برای تازه و شاداب ماندن ، نمونه را در یک کیسه پلاستیکی داخل یخدان نگهداری کنید . برگهای نازک و ساقه های گوشتی را اگر به مدت چند ساعت در صندلی عقب اتومبیل و در معرض حرارت و گرما قرار دهید معمولا دیگر قابل استفاده نخواهد بود .

4-نمونه بایستی سریع به کلینیک برسد نه این که چند روزی در اداره پست باقی بماند.

5-اگر در موقع رسیدن نمونه به کلینیک ، گیاه پزشک یا تکنسین حاضر نباشد بایستی نمونه را در سرد خانه یا یخچال نگهداری کرد که خراب نشود.

با راهنمائی مراجعین در طریقه انتخاب جمع آوری بسته بندی و پست کردن نمونه می توانید .نمونه های دریافتی را بهبود بخشید تا تشخیص عوامل بیماری راحت تر صورت گیرد.

-اصول جمع آوری گیاهان:

کسی که می خواهد نمونه گیری نماید باید مجهز به وسایلی مثل(چاقو-قیچی-کیسه پلاستیکی-کاغذ-ذره بین و... باشد)تا نمونه گیری او کامل و بدون هیچ نقصی باشد.

شخص نمونه گیر باید توجه داشته باشد که نمونه گیری از تمام قسمتهای گیاه به نحو احسن انجام گیرد.برای مثال یک نمونه گیاهی باید دارای سیستم ریشه،برگ،گل،ساقه در صورت وجود میوه یا بذر باشد.

با وسایلی که نمونه بردار در اختیار دارد باید کاملا دقت نماید که نمونه گیری را کامل انجام دهد مثلا در بیرون اوردن ریشه ها وسواس زیادی خرج دهد و سعی کند که این کار را به نحو احسن انجام دهد.بعد از اینکه نمونه گیری صورت گرفت.نمونه گیاهی را داخل یک کیسه پلاستیکی قرار داده و روی یک برگ اطلاعاتی را از محل جمع اوری و تاریخ جمع اوری نوشته و در نهایت نام جمع اوری کننده را در ان یاداشت نماید.

بعد از جمع اوری نمونه ها،گیاهان باید سریعا پرس شوند،اگراین کار امکان پذیر نیست حداکثر تا 24 ساعت می توان نمونه ها را در یخچال نگه داشت.اما بعد از این مدت سریعا گیاهان باید پرس شوند.

روش پرس گیاهان:در روش پرس کردن باید با دقت و ظرافت خاصی صورت گیرد. باید در این مرحله ریشه ها،برگها و حتی گلها را با اریش خاصی نشان دهیم.باید برگها را طوری فرم دهیم که هم روی برگ و هم زیر برگ در نمونه مشخص باشد.یا در مورد گلها طوری فرم دهیم که کاسبرگها،گلبرگها،پرچم ها و ... کاملا مشخص باشد.نمونه ها را روی کاغذ جاذب رطوبت قرار دهیم و بعد از فرم دادن دقیق،روی ان را با کاغذ دیگر می پوشانیم(در صورت نبود کاغذ جاذب رطوبت می توان از کاغذ یا روزنامه باطله استفاده نمود.)بعد کاغذ ها را روی هم می چینیم و روی تخته پرس قرار می دهیم و رویش را تخته دیگر می گذاریم و با طناب محکم می بندیم.بعد از 24 ساعت کاغذها را باید عوض کرد.زیرا رطوبت حاصل از گیاه باعث نغییر رنگ بافت گیاه می شود.(البته این موضوع در مورد روزنامه باطله بیشتر صادق است مخصوصا برای گونه های آبدار)

بعد از خشک و پرس شدن گیاه ان را روی مقوا می چسبانیم و اطلاعات زیر را به ان اضافه کرده که به شرح زیر می باشد.

1-نام فارسی گیاه

2-نام علمی گیاه

3-نام تشخیص دهنده

4-محل جمع آوری

5-تاریخ جمع اوری

6-نام جمع آوری کننده

بعد مقوا را داخل کاور قرار داده و ان را به صورت یک مجموعه کامل در می اوریم تا برای افرادی که مورد مطالعه قرار می دهند هیچ ابهامی پیشی نیاید.

1- تهیه اسلاید موقت میکروسکپی:

تهیه اسلاید موقت به منظور بررسی سریع از نمونه های تازه با قراردادن بخش کوچکی از نمونه در قطره آب روی یک لام میکروسکپی به ابعاد 5/2-5/7 و گذاشتن یک لامل روی آن صورت می گیرد.

اگر بخش های هوائی قارچ یعنی کنیدی و کنیدیوفور موجود باشند به کمک یک سوزن تشریح مرطوب یا کاردک تشریح یا لبه یک تیغ می توان قطعه کوچکی از آن را به لام میکروسکپ منتقل کرد و با بررسی در زیر میکروسکپ تصویر خوبی از کنیدی و کنیدیوفور قارچ به دست آورد . از قارچهایی نظیر سفیدک های پودری  ، قارچ های ناقص ،سفیدک های داخلی ، سیاهک ها و زنگ ها می توان بدین طریق اسلاید میکروسکپی تهیه نمود.

اگر اسپورها بروی بالشتک مانند و برجسته به اندازه ته سنجاق یا کوچکتر و در وسط زخم یا محل آلودگی قرار داشته باشند. می توان به کمک یک سوزن مرطوب یا جسم نوک تیز دیگر اسپورهارا از محل آلودگی برداشت ولی کنیدیوفورها ممکن است به راحتی جدا نشوند.در چنین مواقعی بهتر است از محل آلودگی برش های نازکی تهیه شود .

اگر در بافت آلوده نقطه های کوچک و تیره رنگی ظاهره شود این نقطه ها ممکن است گردن و نوک یا دهانه اندام باروری کوزه مانند به نام کنید یا پریتس باشند . غالبا می توان این اعضا باروری را به کمک یک سوزن تشریح یا یک جسم نوک تیز از بافت میزبان جدا نمود و در قطره آبی بر روی لام میکروسکوپ قرار داده و با گذاشتن لامل یک اسلاید موقت تهیه نمود با فشار ملایم و یکنواخت روی لامل محتویات آنها ( کنیدها ،آسک ها،آسکوسپور ها ) خارج خواهند شد برای بررسی نحوه  قرار گرفتن این اندام ها در داخل بافت میزبان می توان از بافت آلوده برش عرضی خوبی تهیه نمود.

 نکته : برگرداندن اسپور با بافت خشک تغییر شکل یافته به حالت اولیه - موقعی که اسپورها و میسیلوم های دیواره نازک قارچ های نظیر سفیدک های  پودری خشک شوند شکل آنها تغییر کرده و مطالعه آنها مشکل می شود با قرار دادن چنین نمونه های در قطراتی از محلول 1% هیدرات پتاسیم این اعضا تقریبا فرم و اندازه اولیه خود را باز می یابند . توجه داشته باشد که اگر محلول پتاس به عدسی های مالیده شد ، بلا فاصله عدسی ها را با آب بشوئید چون هیدرات پتاسیم خشک شده و باقی مانده بر روی عدسی ها باعث خط انداختن و تیره گی آنها می شود. که درنتیجه ، تصویر اجسام به و ضوح دیده نخواهد شد . در موقع تهیه اسلاید مواظب باشید که قطره پتاس آنقدر بزرگ نباشد که از زیر لامل خارج شود و اگر چنین شد مقدار اضافی خارج شده ،را به کمک یک قطعه کاغذ خشک کن بگیرد .