گزارش کارآموزی کارخانه سیمان خزر لوشان

فصل اول :

شرایط محیطی و مشخصات کارخانه

مقدمه :

 کلمه سیمان به هر نوع ماده چسبنده ای اطلاق می شود که قابلیت به چسباندن و یکپارچه کردن قطعات معدنی را دارا باشد . در شاخه مهندسی عمران ، سیمان گردی است نرم ، جاذب آب ، چسبانیده سنگ ریزه که اساسا مرکب از ترکیبات پخته شده و گداخته شده اکسید کلسیم ، اکسید سیلسیم ، اکسید آلومینیوم و اکسید آهن می باشد . مالات این گرد قادر است به مرور ، در مجاورت هوا یا در زیر آب سخت می شود و در زیر آب در ضمن داشتن ثبات حجم ، مقاومت خود در فاصله 28 روز زیر آب ماندن دارای حداقل مقاومت 250 کیلو گرم بر سانتیمتر مربع گردد.

تاریخچه سیمان درجهان

 از زمان باستان ، کاربرد مواد سیمانی سابقه ای طولانی دارد . مصریان قدیم از سنگ گچ ناخالص پخته استفاده می کردند یونانیها و رومیها سنگ آهک پخته را بکار می بردند و بعد از افزودن آب ، ماسه ، خزه ، سنگ ریزه یا آجر و سفالهای شکسته را به آهک آموختند و این اولین ساخت سیمان در تاریخ بود . ملات آهک در زیر آب سخت نمی شود ، لذا رومیها  آهک و خاکسترهای آتشفشانی یا سفالهای رسی پخته شده نرم را با هم آسیاب می کردند و برای ساختمانهای زیر آب استفاده می نمودند در قرون وسطی کیفیت و کاربرد سیمان تنزل کلی پیدا کرد و فقط در قرن هیجدهم است که می توان پیشرفتی در دانش مربوط به سیمان را مشاهده نمود . در سال 1756 جان سیمتون دریافت که بهترین ملات از مخلوط پولازون ( خاکستر آتشفشانی ) و سنگ آهکی که دارای مقدار زیادی مواد رسی باشد به دست می آید یمتون با شناخت نقش رس که تا آن زمان آن را تا ان زمان آن را نامطلوب می دانستند اولین کسی بود که به خواص شیمیایی آهک آبی پی برد . بعد سیمانهای هیدرولیکی دیگری ساخته شدند نظیر سیمان رومی که توسط ژوزف پارکر بدست آمد و به ثبت سیمان پروتلند توسط یک بنای اهل لیدز به نام ژوزف اسپتین (Asptin ) در سال 1824 منجر شد .

 این سیمان از حرارت دادن خاک رس بسیار نرم و سنگ آهک سخت در کوره تا زمان متصاعد شدن گاز کربنیک به دست آمد حرارت این گروه کوره تا زمان متصاعد شدن گاز کربنیک به دست آمد حرارت این گروه خیلی پایین تر از حرارت لازم برای پخت کلینکر بود . در سال 1845 نخستین نمونه سیمان مدرن توسط اسحاق جانسون ساخته شد . او مخلوطی از خاک رس و نوعی سنگ آهک که بطور عمده شامل صدفهای کوچک دریایی است ( سنگ آهک فسیلی ) را تا زمان کلینکر شدن پخت تا واکنشهای ضروری برای تشکیل ترکیبات سیمانی قوی صورت بگیرد . در نهایت به مرور  زمان مطالعات علمی برای کشف  خواص سیمانی برخی مصالح صورت گرفت و منجر به ساخت آن چیزی که امروزه سیمان پرتلند می نامیم شد .

نام سیمان پرتلند که ابتدا به خاطر تشابه رنگ و کیفیت سیمان گرفته با سنگ پرتلند 0 نوعی سنگ آهک در دست Dorset به آن داده شد ) تا امروز متداول است تولید صنعتی سیمان پرتلند از اوایل قرن نوزدهم شروع شده است . در ابتدا از کورههای با ظرفیت 5 تن در هفته که کاملاً شبیه کورههای آهک پزی بوده اند استفاده می شده است به مرور و هماهنگ با افزایش تقاضا برای کالا معجزه گر ابداعاتی در ساختمان دوار سیمان ابداع شد و قدم دیگری در جهت پاسخگویی به تقاضای روز افزون مصرف سیمان برداشته شد .

 پیشگامان توسعه صنعت سیمان ، کشورهای انگلستان ، آلمان و فرانسه بوده اند و هم اکنون تولید جهانی سیمان بیش از یک میلیارد تن است و این مقدار رو به افزایش است . اولین کوره سیمان ایران با ظرفیت روزانه 100 تن در سال 1312 در شهر ری به بهره برداری رسید و هم اکنون ظرفیت اسمی کارخانجات سیمان  ایران در حدود 18 میلیون تن است که البته این میزان تولید با توجه به نیازهای اساسی بسیار کم است .

تاریخچه سیمان خزر لوشان

 کارخانه سیمان خزر در 85 کیلومتری جاده قزوین – رشت در منطقه لوشان که گلوگاه و مبدا ورودی استان گیلان می باشد قرار گرفته است .

 این کارخانه با ظرفیت اسمی 2000 تن در روز نزدیک کارخانه 300 تنی لوشان که در سال 1338 تاسیس گردیده قرار دارد. در سال 1353 مقدمات اولیه احداث این کارخانه در منطقه  لوشان فراهم آمد و سپس از سال 1354 فعالیت اجرایی آن آغاز و محل استقرار کارخانه و محدوده آن مشخص و نسبت به خریداری اراضی زیربنا و برخی فعالیتهای مقدماتی دیگر اقدامات لازم انجام گرفت .

 در طی سالهای 1354 و 1355 تدارکات اولیه این پروژه توسط بخش عمرانی وزارت صنایع و شرکت ایوا انجام پذیرفت که از جمله می توان از تهیه نقشه ، اسناد مناقصه ، انتخاب پیمانکاران ، اتخاب ماشین آلات ، انتخاب سازندگان ، فروشندگان خارجی ، تجهیزات کارخانه اعم از مکانیکی و الکترونیکی از این قبیل نام برد .

 عمده ترین کمپانی طرف قرارداد این پروژه شرکت فیست آلپین اتریش بوده که سازنده اصلیترین تجهیزات خط تولید کارخانه مانند کوره ، پیشگرمکن ، آسیابهای مواد و سیمان می باشد کمپانیهای دیگر سازنده ماشین الات و تجهیزات بخشهای دیگر خط تولید و کارخانه عبارت است از :

شرکت O&K سازنده سنگ شکن و گچ شکن

شرکت P.H.B سازنده تجهیزات سالن مواد

شرکت C.P.A.G سازنده سیلوهای موژن و ذخیره مواد و سیلوهای سیمان

شرکت FULLER سازنده خنک کن کلینکر

شرکت UNIHERM سازنده مشعل کوره وهات گاز آسیاب مواد

شرکت LURGI سازنده مشعل کوره وهات گاز آسیاب مواد

شرکت AUMUND سازنده باندههی نقل و انتقال کلینکر

شرکت H&B سازنده بسته بندی و بارگیر خانه

شرکت A.B.B سازنده ابزار دقیق و تجهیزات برق فشار قوی و ضعیف

 شرکت FAUN سازنده حمل سنگ آهک از معدن

 در سال 1356 پس از بررسیهای لازم و انتخاب ماشین آلات و سازندگان آنها اقدام به سفارش ساخت و افتتاح اعتبارات بانکی گردید و پیروان مهمترین ماشین آلات مورد نظر به تدریج در همان سالهای بعد وارد ایران شد . در سال 1357 انتخاب پیمانکاران ساختمانی و از آن جمله طرحهای دیوار کشی و محصور نمودن کارخانه و تاسیس واحدهای موقت دارای و نیز کانال سیل برگردان انجام و سپس فعالیتهای اجرایی آنها توسط شرکت تامین ساختمان و متعاقب آن شرکت رهسپارش صورت پذیرفت . این ایام مقارن اوج گیری انقلاب اسلامی ایران بود بالطبع در بدو عملیات اجرایی متوقف گردید و مدتی طول کشید تا روند کارهای اجرایی به حالت عادی در اید و  در این محاصره اقتصادی ایران از طرف زنجیره کشورهای غربی موجب شد تا کمپانیهای طرف قرارداد به تعهدات خود به طور اصولی عمل نکنند .

بطور مثال کارشناسان خارجی که قرار بود در سطحی وسیع حضوری مداوم در جریان نصب کارخانه داشته باشند عملا از این کار خودداری کردند و اکثر عملیات نصب و راه اندازی آن توسط کارشناسان ، مهندسین ، تکنسینها و کارگردان ایرانی انجام گرفته است .

 به تعویق افتادن تکمیل پروژه بعضا به دلیل نارساییهای اقتصادی بوده است سرانجام در سال 1359 به تجهیز کارگاه و استقرار امکانات کافی در محل کار ، مسئولین امر شروع به فعالیتهای اجرای نمودند علاوه بر مشکلات فوق تغییر سازمانهای مطبوعه و انتقال مدیریت طرح از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به وزارت صنایع و انتخاب مدیران جدید یکی از عوامل بازدارنده پیشرفت کار بوده است . عمده ترین پیمانکاران نصب ماشین آلات کارخانه ، شرکتهای تکنیکال ، ماشین سازی پارس ، ماشین سازی اراک بوده اند . این کارخانه در نیمه سال 1365 بر اساس موافقت هیات وزیران وقت به شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی واگذار و در ابتدای سال 1366 با تاسیس شرکت سیمان خزر ، مدیریت کارخانه عملا به عهده این شرکت محول گردید .

 در واسط سال 1366شرکت سیمان خزر با همت متخصصین و کارگرادان ایرانی و علیرغم عدم حضور کارشناسان خارجی ، کمبود قطعات یدکی و سایر نارساییها اقدام به راه اندازی و بهره برداری آزمایشی از کارخانه نموده مشکلات پیش آمده در بدنه کوره در قسمت رینگ پایه 3 کوره منجر به تغییر شکل دادن پوسته زیر رینگ شد که باعث توقفات مکرر ریختن اجرهای منطقه پخت کوره و در نتیجه کاهش تولید گردید .

 از آنجاییکه اشتباه در محاسبه فاصله بین رینگ پایه و سه بدنه کوره قبلا توسط متخصصین ایرانی به اطلاع سازنده رسیده و بعد از بررسی احتمال بروز مشکل از جمله شکستن رینگ سه توسط متخصصین سازنده تایید گردیده بود . با عقد توافق نامه ای رینگ یاد شده و حدودا 5/2متر از بدنه کوره ساخته و به محل کارخانه حمل گردید. با توجه به اینکه ادامه تولید با وضعیت کوره مقرون به صرفه نبود عملیات تعویض رینگ سه و قطعه معیوب بدن کوره در خرداد ماه 68 بدون حضور کارشناسان خارجی شروع و به همت پرسنل متعهد ایرانی بعد از 45 روز خاتمه یافت .

پس از انجام تعمیرات فوق رفته رفته تولید کارخانه رو به بهبود نهاد اما متاسفانه در خرداد سال  1369 وقوع زلزله دلخراش گیلان کارخانه را متوقف نمود و راه اندازی مجدد آن راه حدودا 2 ماه طول کشید و هم اکنون مشغول به تولید سیمان در کشور می باشد .

محصول تولیدی

 محصول تولیدی در این کارخانه ، سیمان پرتلندی از نوع تیپ یک می باشد که به صورت فله تنی

پاکتی تنی تولید می شود

فله تنی

فله پاکتی

 نیروی انسانی

 اطلاعات مربوط به نیروی انسانی کارخانه به شرح زیر می باشد :

تعداد افراد شاغل در کارخانه و دفتر مرکزی

سوابق کاری کارکنان کارخانه :

تا 4 سال :                            34 نفر

5 الی 10 سال                         62 نفر

11 الی 15 سال :                      200 نفر

بیش از 16 سال :                       101 نفر

جمع کل :                                397 نفر

تعداد افراد شاغل از لحاش شیفت کاری :

 عادی کار : 210 نفر

شیفت 12 ساعته : 148 نفر

شفیت 8 ساعته : 39 نفر

جمع کل : 397 نفر

تعداد افراد شاغل در هر بخش :

مدیریت : 5 نفر

اموزش 1 نفر

اداری : 68 نفر

 ساختمانی : 7 نفر

 حسابداری : 6 نفر بازرگانی :11 نفر

انبار کل : 12 نفر

دفتر فنی: 9 نفر

برق و الکترونیک :40 نفر

مکانیک : 126 نفر

تولید: 112 نفر

وضعیت تحصیلی : فوق لیسانس : 3 نفر

 لیسانس : 31 نفر

فوق دیپلم : 4 نفر

دیپلم :98 نفر

متوسطه : 41 نفر

راهنمایی : 63 نفر

ابتدایی : 136 نفر

 بیسواد : 22 نفر

معادن

معدن سنگ : معدن تحت اسمان در موقعیت طول جغرافیایی 49/34/20 و عرض جغرافیایی 36/30/43 و در فاصله 9 کیلومتری شرق لوشان و در 400 متری روستای بورزین واقع شده است . محدوده معدن فاقد پوشش گیاهی بوده و آب و هوای ایران آن در بهار و تابستان گرم و خشک و در فصل زمستان سرد و خشک است .

 میزان رطوبت هوا بسیار کم و باران نسبت به نواحی خزر به مراتب کمتر است. ارتفاع معدن نسبت به دریای آزاد 700 متر می باشد . سطح محدود معدن دارای توپوگرافی تقریبا یکنواخت ولی محدوده طرفین آن دارای سیب تند می باشد. تعداد 2 آبراه نسبتا عمیق با جهت شمالی – جنوبی در حال حاضر معدن دارای یک کارگاه استخراج فعال است کارگاه مذبور در دو قسمت شرقی غربی که هر کدام شامل 3 پله است که اولی به علت کنگلو مرایی بودن لایه ها تعطیل و پله های دوم و سوم فعال می باشند . سنگ آهک پس از استخراج توسط دو دستگاه لورد بارگیری و سپس توسط 8 دستگاه کامیون که تماما استیجاری می باشند به محل انباشت مواد معدنی    ( دپو ) انتقال داده می شود .

متوسط ترکیب شیمیایی محصول استخراجی :

وجود درصد کربنات بالا و درصد کوارتز کمتر از مزایای واحد سنگی تراور تن فوقانی است و وجود درصد کوارتز بالا مشکلاتی که در پروژه تولید کلینکر در کوره ایجاد می نماید از نقاط ضعف واحد کنگلومرایی می باشد به هر حال به در نظر گرفتن شرایط استخراج ، تغییرات عیار به صورت تقریبی می توان آنالیز ذیل را به عنوان متوسط ترکیب شیمیایی محصول استخراج از این ذخایر در نظر گرفته و در محاسبات سیمان سازی اعمال نمود .