مقدمه :
مدرسه سازی یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه ی پایدار هر کشوری می باشد . علی الخصوص در کشور ما که با کمبود فضاهای آموزشی مواجه هستیم . بدین خاطر سازمانی در کشور به عنوان سازمان نوسازی مدارس تشکیل شده است که مسئولیت ساخت و مرمت فضاهای آموزشی را بر عهده دارد .
خوشبختانه این سازمان در راستای اهداف عالیه خویش موفق بوده و مدارس زیادی را به بهره برداری رسانیده است و در اعتلای اهداف عمرانی وآبادانی کشور گام بلندی برداشته است.
توضیحات :
اکثر ساختمانها دارای دو اسکلت بتنی و فولادی می باشد و بنده نیز در طول مدت کارآموزی با این دو نوع ساختمان آشنا شده ام و نکاتی را که باید در حین اجرا و ساخت آن به کار برد را در گزارش خود آورده ام که از مباحث مقررات ملی ساختمانی ایران استفاده نموده ام.
توجه به شرایط بهره برداری در طرح و محاسبه
این فصل به عواملی که از نظر شرایط بهره برداری در طرح و محاسبه مطرح است و در بخشهای دیگر یاد نشده است می پردازد. شرایط بهره برداری عبارت است از شرایطی که در آن سازه ساختمان ضمن انجام نقش اصلی خود حفظ ظاهر عوامل سرویس و نگهداری و پایداری و نیز راحتی استفاده کنندگان را تامین می کند .
محدود کردن بازتاب سازه برای تامین شرایط بهره برداری باتوجه به نقشی که سازه به عهده دارد باید به میزان مناسبی صورت گیرد .
پیش خیز در تیرها
اگر برای بعضی از اعضای خمشی پیش خیز بخصوصی لازم است تا در هنگام بارگذاری به شکل مورد نظر و در ارتباط با اعضای دیگر در آید . باید اینگونه محدودیتها در مدارک طرح ومحاسبه به روشنی مشخص شود .
در خرپاها با دهانه بیش از 12 متر لازم است به اندازه تغییر شکل بار مرده پیش خیز داده شود . در شاهتیرهای مربوط به جراثقال با دهانه بزرگتر از 12 متر باید پیش خیزی در حدود تغییر شکل ناشی از بار مرده به اضافه بار زنده پیش بینی شود .
تیرها و خرپاهایی که خیز معینی برای آنها قید نشده باشد باید در کارخانه طوری ساخته شوند که به هر حال پس از نصب تغییر شکل روبه بالا داشته باشند .
انبساط و انقباض حرارتی
بررسی پیش بینی های لازم برای اثرات تغییرات دما متناسب با شرایط بهره برداری باید به عمل آورد . در محاسبات ضریب انبساط و انقباض حرارتی فولاد برابر به ازای هر درجه سانتیگراد در نظر گرفته می شود .
افتادگی ، ارتعاش و انتقال جانبی
الف ) افتادگی
تیرها و شاهتیرهایی که کفها و سقفهای ساختمانی را تحمل می کنند باید با توجهی خاص به تغییر مکان آنها در اثر بارهای محاسباتی طرح و محاسبه شوند .
تیرها و شاهتیرهایی که سقفهای نازک کاری شده را تحمل می کنند باید طوری محاسبه شوند که تغییر مکان حداکثر نظیر بار مرده و زنده از طول دهانه و تغییر مکان حداکثر نظیر بار زنده از طول دهانه بیشتر نشود .
ب)ارتعاش
تیرها و شاهتیرهایی که سطوح بزرگ خالی از تیغه بندی را تحمل می کنند باید باتوجهی خاص به لرزش و ارتعاش حاصل از بارهای جنبشی محاسبه شوند. در مقطع تیر وl طول مرکز به مرکز تکیه گاهی تیر است . همچنین لازم است فرکانس نوسانی تیر ها محاسبه گردد که این فرکانس باید از حد احساس بشری کمتر باشد .
پ) انتقال ونوسان جانبی در سازه های فولادی
سازه های فولادی باید به سختی و صلبیت کافی داشته باشد و تغییر مکان جانبی آن در مقابل اثر باد با زلزله محدودیتهای آیین نامه های مربوط را برآورده کند .
فساد و خوردگی در فلز
در مورادی لازم است فساد و خوردگی مصالح در طرح و محاسبه اعضای سازه در نظر گرفته شود و ابعاد آنها طوری داده شود که اثر خوردگی را جبران کند . و یا در حالت دیگر با حفاظت در مقابل خوردگی به وسیله زنگ زدن و یا راه حلهای دیگر باید شرایط بهره برداری حفظ شود.
ساخت ، نصب و کنترل نوع کار
نقشه های کارگاهی
نقشه های کارگاهی حاوی کلیه اطلاعات و جزئیات لازم برای ساخت قطعات سازه باید قبل از شروع ساخت توسط پیمانکار و به تائید مهندس سازه رسانده شود . این اطلاعات و جزئیات باید ابعاد عناصر سازه و محل انها ، نوع و اندازه جوشها ، پیچها و یا پرچها را شامل شود .
در این نقشه ها باید کلیه جوشها و پیچهای کارخانه ای از جوشها و پیچهای کارگاهی به خوبی متمایز شده باشد و نیز باید نوع اتصال پیچهای پرمقامت به وضوح مشخص و حد سفت کردن پیچها قید شده باشد . نقشه های کارگاهی باید با در نظر داشتن مناسبترین نوع اجرا و با توجه به سرعت اجرا حداقل دور ریز ورق و شرایط اقتصادی ساخت ونصب تهیه شود .
ساخت
تعبیه پیش خیر – خم کردن و راست کردن قطعات
به کار بردن روشهای گرم کردن موضعی و یا تغییر شکل مکانیکی برای ایجاد انحنا و یا از بین بردن آن مجاز است . دمای موضعهای گرم شده نباید از 550 درجه سلسیوس برای فولادهای قوی مخصوص و 650 درجه سلسیوس برای فولادهای نرمه بیشتر باشد .
برشکاری
برش گرمایی (برش با شعله هوا گاز )
لبه هایی که با شعله بریده می شود باید کاملا یکنواخت و خالی از ناهمواریهای بیش از 4 میلیمتر باشد . برشکاری باید به کمک ریل گذاری و استفاده از دستگاه اتوماتیک انجام شود.
ناهمواریها و زخمهای بیش از 4 میلیمتر را باید با سنگ زدن و درصورت لزوم تعمیرکاری توسط جوش هموار کرد . همچنین لبه های بریده شده توسط شعله که مصالح جوش در آن قرار خواهد گرفت باید به نحو قبولی عاری از ناهمواری و بریدگی باشد.
برش بال و سوراخهای دسترسی برای جوشکاری باید طبق مشخصات بند 10-1-7-1-ح انجام شود . درنیمرخهای سنگین وقطعات ساخته شده با جوش به ضخامت بیش از 40 میلیمتر باید پیش گرم کردن تا دمای حداقل 65 درجه سلسیوس قبل از برش گرمایی انجام شود.
ب- برش با قیچی
برش با قیچی فقط برای ورقها با ضخامت مساوی ویا کمتر از 10 میلیمتر مجاز است .
پ- سایر روشهای برش
سایر روشهای برش مثل برش پلاسما و یا گوج به شرایط انطباق با شرایط مندرج در بند الف و تایید دستگاه نظارت امکان پذیر است .
آماده کردن لبه ها
به صاف و پرداخت کردن لبه های بریده شده توسط شعله احتیاجی نیست مگر اینکه لزوم آن در مدارک طرح ومحاسبه برای قسمتهای بخصوصی مشخص شده باشد و یا جزء عمل آماده کردن لبه برای جوشکاری قید شده باشد .
پخ زنی لبه ها باید به کمک برش حرارتی و یا سنگ زنی و یا براده برداری انجام شود واستفاده از دستگاه پخ زن که با ساز و کار لهیدگی عمل می نماید مجاز نیست .
ساختمانهای با اتصال جوشی
تکنیک جوشکاری،مهارت جوشکار ، ظاهر کار ، خواص جوش وروشهایی که برای تصحیح جوش و جوشکاری معیوب به کار می رود باید مطابق با مقررات آیین نامه جوشکاری ساختمانی باشد .
ساختمانهای با پیچهای پر مقاومت
کلیه قسمتهایی که توسط پیچ به هم متصل می شوند باید در ضمن نصب با گذاردن پین یا پیچ و مهره موقت نسبت به هم کاملا تثبیت و سوراخها هم راستا شوند .
در اتصال پیچ پر مقاومت ، سطوحی که در تماس با سرپیچ و یا مهره آن قرار می گیرند نباید شیبی بیش از یک بیستم نسبت به صفحه عمود بر محور پیچ داشته باشند . در صورت عدم تامین شرط اخیر باید با استفاده از واشر شیبدار موازی نبودن سطوح را جبران کرد.
قطعاتی که با پیچ پر مقاومت به یکدیگر متصل می شوند باید کاملا به هم جفت شده باشند و نباید واشرهای پرکننده یا هر نوع مصالح تغییر شکل پذیر دیگری که بین آنها گذارده شود لیکن استفاده از ورقهای پر کننده با مقاومت نظیر قطعات اتصال و ضخامت یکنواخت مجاز است .
هنگامی که قطعات نصب می شوند باید کلیه سطوح اتصال از قسمتهای پوسته شده و دیگر مواد زاید عاری باشد مخصوصا سطوح تماس اتصالات اصطکاکی باید کاملا تمیز باشد واثری از پوسته زنگ ، رنگ ، لاک ، انواع روغن و مصالح دیگر در آنها وجود نداشته باشد .
درزهای فشاری
درزهای فشاری که درآنها انتقال نیرو از طریق فشار تماسی مستقیم ، قسمتی از ظرفیت اتصال را تشکیل می دهد باید سطوح قطعات در تماس به وسیله تراش دادن ، سوهان زدن ، سنگ زدن و روشهای مناسب دیگر به خوبی آماده شده باشد بطوریکه تماس کامل بین دو قطعه برقرار گردد .
رواداری ابعادی
رواداری در ابعاد تا حدود مقادیر مندرج در مبحث یازدهم مقررات ملی ساختمان ایران مجاز می باشد.
تنظیم پای ستونها
پای ستونها و کف ستونها باید طبق مشخصات زیر تنظیم وتمام شود :
الف)استفاده از ورقهای نورد شده فولادی به ضخامت 50 میلیمتر وکمتر بدون تراش و پرداخت مجاز است . مشروط بر آنکه در سطح آنها تماس کامل برقرار شود .
ورقهای نورد شده فولادی با ضخامت 50 تا 100 میلیمتر را می توان با پرس کردن صاف و مستوی کرد و در صورتی که پرس مناسب در دسترس نباشد می توان با تراشیدن و صاف کردن سطح مستوی را بوجود آورد.
در ورقهای ضخیمتر از 100 میلیمتر ، تمام سطوح تماس باید صفحه تراشی شده وصاف و مستوی گردد .
پ) کف ستونهای غیر از ورقهای نورد شده باید به طور کلی صفحه تراشی شود .
ج) سطح زیرین کف ستونها در صورتی که با ریختن دوغاب ماسه سیمان تماس کامل برقرار شود . احتیاجی به تنظیم ندارد .
(جداول و تصاویر در فایل اصلی موجود است)